معنی فارسی هشتم درس دوم خوب جهان را ببین! صورتگر ماهر + آرایه های ادبی و کلمات

ادبیات فارسی نه تنها دربردارنده واژه‌ها و زیبایی‌های زبانی است، بلکه بستری برای درک عمیق‌تر خلقت، طبیعت و آفریده‌های خداوند نیز فراهم می‌آورد. در درس دوم کتاب فارسی پایه هشتم با نام «خوب جهان را ببین»، نویسنده ما را دعوت می‌کند تا با نگاهی تازه و دقیق‌تر به شگفتی‌های آفرینش بنگریم و عظمت خدای یکتا را در تک‌تک موجودات درک کنیم. در این مقاله، به بررسی معنی‌، آرایه‌های ادبی و واژگان کلیدی این درس خواهیم پرداخت.

معنی درس دوم فارسی هشتم

🔵 بند دوم – صفحه ۱۷

متن کتاب:
از شگفتی‌های آفرینش خالق بی‌همتا، اسرار پیچیده حکیمانه در آفریدن خفاشان است.

معنی:
از شگفتی‌های کار خداوند بی‌مانند، رازهای پیچیده‌ای است که با دانایی فراوان در آفرینش خفاش‌ها قرار داده است.

آرایه ادبی:

• خفاش: نماد کسانی است که چشم حقیقت‌بین ندارند و در تاریکی جهل زندگی می‌کنند.

متن کتاب:
روشنی روز که همه چیز را می‌گشاید، چشمانشان را می‌بندد؛

معنی بازنویسی‌شده:
هنگامی که روز فرا می‌رسد و همه‌چیز را روشن می‌کند، خفاش‌ها چشم‌هایشان را می‌بندند.

آرایه ادبی:

• تضاد: گشاید / می‌بندد

متن کتاب:
پس او در روز پلک‌ها را بر سیاهی دیده‌ها می‌اندازد و شب را چونان چراغی برمی‌گزیند تا در پرتو تاریکی آن، روزی خود را جست‌وجو کند.

معنی:
خفاش در روز چشم‌هایش را روی تاریکی می‌بندد و شب را مثل چراغی انتخاب می‌کند تا در نور همان تاریکی، به دنبال غذا بگردد.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه: شب را مثل چراغی

• متناقض‌نما (پارادوکس): پرتو تاریکی

🔵 بند سوم – صفحه ۱۷

متن کتاب:
پروردگار، بال‌هایی برای پرواز آن‌ها آفرید، این بال‌ها همانند لاله‌های گوش‌اند؛

معنی:
خداوند برای پرواز خفاش‌ها، بال‌هایی آفرید که شبیه به گوش انسان هستند.

آرایه ادبی:

• تشبیه: بال‌ها همانند لاله‌های گوش‌اند

🔵 بند دوم – صفحه ۱۸

متن کتاب:
اکنون اگر می‌خواهی، در مورد شگفتی آفرینش ملخ، سخن بگو که خدا برای او دو چشم سرخ و دو حدقه، چونان ماه تابان آفرید.

معنی بازنویسی‌شده:
حالا اگر بخواهی درباره‌ی شگفتی‌های خلقت ملخ بگویی، باید بدانی که خدا دو چشم سرخ و دو گودی مانند ماه درخشان برایش آفریده است.

آرایه ادبی:

• تشبیه: حدقه‌ها مانند ماه تابان

متن کتاب:
ملخ، حواسی نیرومند و دو دندان پیشین دارد که گیاهان را می‌چیند و دو پای داس مانند که اشیا را برمی‌دارد.

معنی:
ملخ حواس قوی و دو دندان جلویی دارد که با آن گیاه‌ها را می‌بُرد و دو پای خمیده شبیه داس دارد که با آن چیزها را برمی‌دارد.

آرایه ادبی:

• تشبیه: پاهای داس مانند

متن کتاب:
اگر همه با هم یکی شوند، ملخ‌ها با قدرت وارد مزارع می‌شوند و هرچه بخواهند می‌خورند؛

معنی بازنویسی‌شده:
اگر همه‌شان با هم همراه شوند، با قدرت به سراغ زمین‌های کشاورزی می‌روند و هرچه دلشان بخواهد، می‌خورند.

آرایه ادبی:

• قید نیرومندانه: تأکید بر شدت و قدرت حرکت

🔵 خط اول – صفحه ۱۹

متن کتاب:
آن را چونان چتری گشوده است که طاووس آن را بر سر خود سایبان می‌سازد؛ گویی بادبان کشتی است که ناخدا آن را برافراشته است…

معنی:
دم طاووس مانند چتری باز شده که خودش آن را به‌صورت سایه‌بان بر سر گرفته، انگار بادبان کشتی است که ناخدا آن را بالا کشیده است…

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه‌های پی‌در‌پی: دم مانند چتر، سایبان، بادبان

• استعاره: ناخدا = طاووس

ادامه متن:
اگر رنگ‌های پرهای طاووس را به روییدنی‌های زمین تشبیه کنی، می‌گویی: «دسته‌گلی است که از شکوفه‌های رنگارنگ بهار درست شده»، و اگر آن را به پارچه‌های زیبا همانند کنی، مثل پارچه‌های نقش‌دار چشم‌نواز است.

معنی:
اگر رنگ‌های دم طاووس را با گیاهان زمین مقایسه کنیم، شبیه دسته‌گلی است از شکوفه‌های رنگارنگ بهاری؛ و اگر آن را با لباس‌های خوش‌رنگ مقایسه کنیم، مثل پارچه‌هایی با طرح‌های زیبا و دل‌نشین است.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه‌های متنوع: پرها شبیه گل، شبیه پارچه

• تکرار زیبای تصاویر بصری

متن کتاب:
پرهای طاووس، چونان برگ خزان‌دیده، می‌ریزد و دوباره می‌روید تا دیگر بار…

معنی:
پرهای طاووس مثل برگ‌های پاییزی می‌ریزد و دوباره رشد می‌کند تا بار دیگر جلوه‌گر شود…

آرایه ادبی:

• تشبیه: پرهای طاووس = برگ‌های خزان‌دیده

• ترکیب اضافی مقلوب: «دیگر بار» = بار دیگر

معنی شعر «صورتگر ماهر» صفحه ۲۰

۱- راستی را کس نمی‌داند که در فصل بهار از کجا گردد پدیدار، این همه نقش و نگار؟

معنی:
واقعاً کسی نمی‌داند که در فصل بهار، این همه زیبایی و رنگ‌های متنوع از کجا به وجود می‌آیند.

آرایه‌های ادبی:

• قید: «راستی را»

• نهاد: «این همه نقش و نگار»

• مسند: «پدیدار»

۲- عقل‌ها حیران شود کز خاک تاریک و نژند چون برآید این همه گل‌های نغزِ کامکار؟

معنی:
عقل آدمی متعجب می‌ماند که چطور از خاکی تیره و بی‌روح، این‌همه گل زیبا و دوست‌داشتنی سر بیرون می‌آورد.

آرایه‌های ادبی:

• جان‌بخشی: «عقل‌ها حیران می‌شوند»

• تضاد ضمنی میان «خاک نژند» و «گل‌های نغز»

• صفت‌های «نژند»، «نغز»، «کامکار»

۳- چون نپرسی کاین تماثیل از کجا آمد پدید؟ چون نجویی کاین تصاویر از کجا شد آشکار؟

معنی:
چرا از خود نمی‌پرسی که این همه تصویر و شکل‌های گوناگون از کجا ظاهر شده‌اند؟ چرا دنبال پاسخ این رازها نیستی؟

آرایه‌های ادبی:

• پرسش‌های پی‌درپی (ایجاز در معنا)

• تکرار ترکیب «از کجا» برای تأکید

• تماثیل: نمادهای خلقت

۴- برق از شوق که می‌خندد بدین سان قاه قاه؟ ابر از هجر که می‌گرید بدین سان زار زار؟

معنی:
برق از شوق دیدار چه کسی این‌طور بلند می‌خندد؟ و ابر از دلتنگی چه کسی چنین گریه می‌کند؟

آرایه‌های ادبی:

• تشخیص: خنده‌ی برق و گریه‌ی ابر

• تضاد: «شوق» و «هجر»، «خنده» و «گریه»

• مراعات نظیر: «ابر و برق»، «قاه قاه و زار زار»

۵- کیست آن صورتگرِ ماهر که بی تقلیدِ غیر این همه صورت بَرَد بر صفحه‌ی هستی به کار؟

معنی:
چه کسی این نقاش تواناست که بدون تقلید از دیگری، این‌همه شکل و تصویر را روی بوم زندگی ترسیم کرده است؟

آرایه‌های ادبی:

• اضافه تشبیهی: «صفحه هستی»

• تشبیه ضمنی: هستی به صفحه‌ای تشبیه شده

• «صورتگر» استعاره از خداوند

واژه‌های مهم درس (برگزیده) درس دوم فارسی هشتم:

🟢 جمع‌بندی

درس «خوب جهان را ببین» در فارسی هشتم، درسی است سرشار از توصیف‌های هنرمندانه و نگاهی ژرف به جهان پیرامون. این متن با به‌کارگیری انواع آرایه‌های ادبی مانند تشبیه، تضاد، استعاره، متناقض‌نما و نمادپردازی، ما را به شناخت و درک عظمت آفریدگار نزدیک‌تر می‌کند. موجوداتی ساده مانند خفاش، ملخ و طاووس، در این متن ابزاری هستند برای نمایش شکوه آفرینش و نظم دقیق هستی.