سوالات متن زمین شناسی یازدهم فصل اول آفرینش کیهان و تکوین زمین با جواب

کیهان‌شناسی و زمین‌شناسی دو شاخه مهم علمی هستند که به بررسی چگونگی پیدایش جهان و تکوین سیاره زمین می‌پردازند. فصل اول کتاب زمین‌شناسی پایه یازدهم به مطالعه مباحثی مانند نظریه مه‌بانگ، تشکیل کهکشان‌ها، سحابی‌ها، شهاب‌سنگ‌ها و روند شکل‌گیری زمین اختصاص دارد. در این مقاله مجموعه‌ای از سوالات مرتبط با این فصل همراه با پاسخ‌ ارائه شده است تا به درک بهتر مفاهیم کمک کند.

سوالات تشریحی فصل اول زمین شناسی یازدهم

• جهان هستی چگونه به وجود آمد؟
  ✅ جهان از یک نقطه بسیار کوچک و داغ، حدود ۱۳.۸ میلیارد سال پیش با پدیده‌ای به نام “مه‌بانگ” شکل گرفت. این رویداد باعث انبساط و سرد شدن جهان شد و مواد اولیه آن را پدید آورد.
• پلاسما چیست و چگونه شکل گرفته است؟
  ✅ پلاسما حالتی از ماده است که در آن، الکترون‌ها از هسته‌های اتمی جدا شده‌اند. این حالت در ابتدای پیدایش کیهان، زمانی که دما بسیار بالا بود، به وجود آمد.
• اولین گاز در جهان چگونه تشکیل شد؟
  ✅ پس از سرد شدن اولیه جهان، الکترون‌ها به هسته‌ها متصل شدند و نخستین اتم‌ها، مانند هیدروژن، شکل گرفتند که اولین گاز کیهان محسوب می‌شود.
• اولین مواد جامد در فضا چگونه به وجود آمدند؟
  ✅ عناصر ساخته‌شده در ستارگان، پس از پراکندگی و سرد شدن، به شکل ذرات غبار درآمدند که در نهایت به مواد جامد تبدیل شدند.
• سحابی‌ها چگونه شکل گرفته‌اند؟
  ✅ سحابی‌ها از گازها و غبارهایی تشکیل شده‌اند که در فضا پراکنده شده و به‌مرور زمان در اثر گرانش به هم فشرده شده‌اند.
• کندریت‌ها چگونه به وجود می‌آیند؟
  ✅ کندریت‌ها از ذرات ریز کندرول تشکیل شده‌اند که با سرد شدن مواد مذاب و بلوری شدن کانی‌ها ایجاد شده‌اند.
• شهاب‌سنگ‌ها از کجا می‌آیند و چگونه ایجاد می‌شوند؟
  ✅ شهاب‌سنگ‌ها تکه‌هایی از اجرام آسمانی مانند سیارک‌ها هستند که وارد جو زمین شده و در صورت رسیدن به سطح زمین، به شهاب‌سنگ تبدیل می‌شوند.
• کهکشان راه شیری چه نوع کهکشانی است؟
  ✅ کهکشان راه شیری از نوع مارپیچی است.
• مواد تشکیل‌دهنده کهکشان‌ها چیست؟
  ✅ کهکشان‌ها از ستارگان، سیارات، گازها، غبارهای کیهانی و فضای میان‌ستاره‌ای ساخته شده‌اند.
• سامانه خورشیدی در کدام بخش کهکشان راه شیری قرار دارد؟
  ✅ منظومه شمسی در یکی از بازوهای کهکشان راه شیری، در بخش بیرونی آن قرار گرفته است.
• کهکشان‌ها چگونه شکل می‌گیرند؟
  ✅ کهکشان‌ها در نواحی متراکم‌تر کیهان، که نیروی گرانش بالاتری دارند، از جذب مواد و تجمع اجرام کیهانی شکل می‌گیرند.
• ابعاد کهکشان راه شیری چقدر است؟
  ✅ کهکشان راه شیری قطری حدود ۱۰۰ هزار سال نوری و ضخامتی نزدیک به ۱۰ هزار سال نوری دارد.
• میانگین فاصله زمین تا خورشید چقدر است؟
  ✅ فاصله متوسط زمین تا خورشید ۱۵۰ میلیون کیلومتر است.
• نام علمی فاصله زمین تا خورشید چیست؟
  ✅ به این فاصله “واحد نجومی” (AU) گفته می‌شود.
• نور خورشید چه مدت زمانی طول می‌کشد تا به زمین برسد؟
  ✅ نور خورشید در حدود ۸ دقیقه و ۲۰ ثانیه به زمین می‌رسد.
• اولین و جدیدترین نوع سنگ‌ها در سطح زمین کدام‌اند؟
  ✅ نخستین سنگ‌ها: سنگ‌های آذرین که از سرد شدن مواد مذاب تشکیل شدند.
  ✅ جدیدترین سنگ‌ها: سنگ‌های دگرگونی که از تغییر سنگ‌های دیگر تحت فشار و حرارت بالا به وجود آمده‌اند.
• ترتیب شکل‌گیری لایه‌های زمین چگونه است؟
  ✅ ۱- سنگ‌کره
  ✅ ۲- هواکره
  ✅ ۳- آب‌کره
  ✅ ۴- زیست‌کره
• سنگ‌های آذرین، رسوبی و دگرگونی چگونه به وجود آمده‌اند؟
  ✅ سنگ‌های آذرین: بر اثر سرد شدن مواد مذاب
  ✅ سنگ‌های رسوبی: از انباشته شدن و فشرده شدن مواد ته‌نشین‌شده
  ✅ سنگ‌های دگرگونی: از تغییر و دگرگونی سایر سنگ‌ها بر اثر گرما و فشار
• استروماتولیت‌ها چگونه به حیات پرسلولی کمک کردند؟
  ✅ استروماتولیت‌ها توسط سیانوباکتری‌ها ساخته شدند که با فتوسنتز اکسیژن تولید کردند و محیط زمین را برای موجودات پرسلولی آماده ساختند.
• چرا تعیین سن سنگ‌ها اهمیت دارد؟
  ✅ تعیین سن سنگ‌ها به درک تاریخ زمین، کشف منابع طبیعی و پیش‌بینی تغییرات آینده کمک می‌کند.
• دلایل وقفه در نظم لایه‌های زمین چیست؟
  ✅ رخدادهایی مانند چین‌خوردگی، گسل، فرسایش و توقف رسوب‌گذاری موجب وقفه در توالی لایه‌های زمین‌شناسی می‌شوند.
• انواع ناپیوستگی‌ها چیست؟
  ✅ ناپیوستگی آذرین‌پی: سنگ‌های رسوبی روی سنگ‌های آذرین قرار می‌گیرند.
  ✅ ناپیوستگی زاویه‌دار: لایه‌های رسوبی جدید به شکل زاویه‌دار روی لایه‌های قدیمی قرار می‌گیرند.
  ✅ ناپیوستگی موازی: لایه‌های جدید و قدیمی به موازات هم قرار دارند، اما آثار فرسایش در میان آن‌ها دیده می‌شود.
• چرا سن‌سنجی سنگ‌ها مهم است؟
  ✅ این کار به مطالعه تاریخ زمین، کشف منابع و پیش‌بینی تحولات آینده کمک می‌کند.
• روش‌های تعیین سن سنگ‌ها چیست؟
  ✅ ۱- روش نسبی: مشخص کردن ترتیب وقوع حوادث بدون تعیین سن دقیق
  ✅ ۲- روش مطلق: محاسبه سن دقیق با استفاده از عناصر پرتوزا
• تعیین سن نسبی به چه معناست؟
  ✅ مشخص کردن ترتیب رویدادها بدون تعیین عدد دقیق سن آن‌ها
• سن مطلق سنگ‌ها چگونه تعیین می‌شود؟
  ✅ با استفاده از نرخ واپاشی عناصر پرتوزا، سن دقیق سنگ‌ها محاسبه می‌شود.
• نیمه‌عمر چیست؟
  ✅ مدت‌زمانی که طی آن نیمی از یک عنصر پرتوزا به عنصر پایدار تبدیل می‌شود.
• دوره‌های زمین‌شناسی به ترتیب کدام‌اند؟
  ✅ ۱- هادئن
  ✅ ۲- آرکئن
  ✅ ۳- پروتروزوئیک
  ✅ ۴- فانروزوئیک
• فانروزوئیک شامل چه دوران‌هایی است؟
  ✅ ۱- پالئوزوئیک
  ✅ ۲- مزوزوئیک
  ✅ ۳- سنوزوئیک
• گیاهان آونددار و گلدار در کدام دوره‌ها پدیدار شدند؟
  ✅ گیاهان آونددار: دوره سیلورین
  ✅ گیاهان گلدار: دوره کرتاسه
• زمان ظهور برخی جانداران را مشخص کنید:
  ✅ دوزیستان: دوره دونین
  ✅ پستانداران: دوره تریاس
  ✅ خزندگان: دوره کربنیفر
• حرکات زمین در چه جهتی انجام می‌شود؟
  ✅ حرکت وضعی: خلاف جهت عقربه‌های ساعت (دور خودش)
  ✅ حرکت انتقالی: خلاف جهت عقربه‌های ساعت (دور خورشید)
• چرا اختلاف ساعت روز و شب در عرض‌های جغرافیایی مختلف وجود دارد؟
  ✅ به دلیل انحراف ۲۳.۵ درجه‌ای محور زمین و زاویه تابش خورشید به نقاط مختلف
• در کدام مناطق اختلاف ساعت روز و شب کم یا زیاد است؟
  ✅ کمترین اختلاف: استوا
  ✅ بیشترین اختلاف: قطب‌ها
• کدام شهر اختلاف ساعت روز و شب بیشتری دارد؟
  ✅ شهری که در عرض جغرافیایی بالاتری (نزدیک قطب‌ها) قرار دارد.
• چه عواملی باعث ایجاد فصول می‌شوند؟
  ✅ حرکت انتقالی زمین و انحراف ۲۳.۵ درجه‌ای محور زمین نسبت به مدار گردش آن به دور خورشید.

سوالات درست یا نادرست فصل اول زمین شناسی یازدهم

۱- بر اساس داده‌های نجومی، کهکشان‌ها به مرور از یکدیگر فاصله می‌گیرند.
پاسخ: درست

۲- تمامی اجرام و رویدادهای کیهانی تاکنون به کمک کاوشگران شناسایی شده‌اند و این امر نشان‌دهنده گسترش کیهان است.
پاسخ: نادرست – فقط برخی از اجرام کشف شده‌اند.

۳- آغاز جهان از نقطه‌ای بسیار کوچک، داغ و متراکم در حدود ۱۳.۸ میلیارد سال پیش بوده است.
پاسخ: درست

۴- پس از مهبانگ، کیهان شروع به انبساط کرد و به تدریج گرم‌تر شد.
پاسخ: نادرست – سردتر شد.

۵- ذرات بنیادی، واحدهای اصلی سازنده انرژی محسوب می‌شوند.
پاسخ: نادرست – آن‌ها ماده را تشکیل می‌دهند.

۶- هنگامی که دما کاهش یافت، الکترون‌ها در اطراف هسته‌های اتمی تثبیت شده و اولین اتم یعنی هیدروژن شکل گرفت.
پاسخ: درست

۷- با شکل‌گیری عنصر هلیوم، برای نخستین بار حالت گازی در کیهان ایجاد شد.
پاسخ: نادرست – این اتفاق ابتدا با هیدروژن رخ داد.

۸- اولین ستاره‌های کیهان با تشکیل اتم‌های هلیوم پدید آمدند.
پاسخ: درست

۹- در اثر تجمع عناصر و پراکندگی آن‌ها در سراسر جهان، نخستین جامدات به شکل ابرهای غباری ظاهر شدند.
پاسخ: نادرست – این فرآیند با سرد شدن رخ داد.

۱۰- نخستین کانی‌ها به همراه ترکیبات آهن و نیکل، به صورت گلوله‌های کوچکی به نام کندرول متبلور شدند.
پاسخ: نادرست – ترکیبات سولفید آهن و نیکل بودند.

۱۱- اگر کندریت‌ها در حین عبور از جو کاملاً متلاشی نشوند و به زمین برخورد کنند، به عنوان شهاب‌سنگ شناخته می‌شوند.
پاسخ: درست

۱۲- سامانه خورشیدی در مرکز کهکشان راه شیری واقع شده است.
پاسخ: نادرست – در حاشیه کهکشان قرار دارد.

۱۳- حدود ۶ میلیارد سال پیش، فرآیند شکل‌گیری منظومه شمسی با تجمع مواد کیهانی آغاز شد.
پاسخ: درست

۱۴- حدود ۶ میلیارد سال پیش، زمین به صورت کره‌ای مذاب در مدار خود قرار گرفت.
پاسخ: نادرست – این رویداد حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش رخ داد.

۱۵- سیارات در سامانه خورشیدی روی مدارهای بیضی‌شکل در حال چرخش هستند و حرکت آن‌ها ساعت‌گرد است.
پاسخ: نادرست – حرکت آن‌ها پادساعت‌گرد است.

۱۶- یک واحد نجومی معادل ۱۵۰ میلیون کیلومتر محاسبه می‌شود.
پاسخ: درست

۱۷- با گذشت زمان، زمین سرد شد و نخستین سنگ‌های آذرین به عنوان اجزای اولیه سنگ‌کره شکل گرفتند.
پاسخ: درست

۱۸- استروماتولیت‌ها از قدیمی‌ترین فسیل‌های شناخته‌شده متعلق به سیانوباکتری‌ها هستند و در دریاهای کم‌عمق یافت می‌شوند.
پاسخ: درست

۱۹- فعالیت استروماتولیت‌ها در دوران پرکامبرین باعث افزایش اکسیژن و امکان حیات موجودات پرسلولی شد.
پاسخ: درست

۲۰- در مراحل شکل‌گیری زمین، ابتدا هواکره و سپس آب‌کره به وجود آمد.
پاسخ: درست

۲۱- سنگ‌های رسوبی به دلیل داشتن آثار فسیلی، در تعیین سن لایه‌ها و شناخت محیط تشکیل آن‌ها کاربرد دارند.
پاسخ: درست

۲۲- وجود مرجان‌ها در سنگ‌های رسوبی نشانه‌ی آب‌وهوای گرم و دریاهای کم‌عمق است.
پاسخ: درست

۲۳- در بستر اقیانوس‌ها، دانه‌های درشت رسوبی نزدیک به ساحل ته‌نشین می‌شوند و دانه‌های ریز در نقاط عمیق‌تر قرار می‌گیرند.
پاسخ: درست

۲۴- از بین انواع ناپیوستگی‌های زمین‌شناسی، ناپیوستگی هم‌شیب کمتر قابل تشخیص است.
پاسخ: درست

۲۵- دیرینه‌شناسان با مطالعه فسیل‌ها، می‌توانند سن نسبی لایه‌های زمین را تعیین کنند.
پاسخ: درست

۲۶- عنصر اورانیوم-۲۳۵ در فرآیند واپاشی رادیواکتیو به سرب-۲۰۷ تبدیل می‌شود.
پاسخ: درست

۲۷- رویدادهای کوه‌زایی یکی از معیارهای اصلی در تقسیم‌بندی واحدهای زمانی زمین‌شناسی هستند.
پاسخ: درست

۲۸- در دوره‌ی کرتاسه، سطح دریاها افزایش گسترده‌ای پیدا کرد.
پاسخ: درست

۲۹- طولانی‌ترین دوران در ائون فانروزوییک، پالئوزوئیک نیست، بلکه پرکامبرین است.
پاسخ: درست

۳۰- اولین خزندگان در دوره‌ی کربونیفر ظاهر شدند.
پاسخ: درست

۳۱- بر اساس تقویم زمین‌شناسی، نخستین گیاهان گل‌دار پس از انقراض دایناسورها پدید آمدند.
پاسخ: درست

۳۲- آخرین دوره از دوران پالئوزوئیک، پرمین نام دارد.
پاسخ: درست

۳۳- نخستین دوره از دوران مزوزوئیک، تریاس نام دارد.
پاسخ: درست

۳۴- چرخش زمین به دور خود باعث پدید آمدن شب و روز می‌شود.
پاسخ: درست

۳۵- تفاوت زاویه‌ی تابش خورشید در عرض‌های جغرافیایی مختلف، ناشی از انحراف محوری زمین است.
پاسخ: درست

۳۶- حرکت وضعی زمین در همان جهتی است که حرکت انتقالی آن انجام می‌شود.
پاسخ: درست

جمع‌بندی

در این مقاله، مفاهیم کلیدی مربوط به پیدایش کیهان، روند شکل‌گیری زمین، ساختار کهکشان راه شیری، نحوه تشکیل سنگ‌ها و روش‌های تعیین سن زمین‌شناسی بررسی شد. درک این موضوعات به ما کمک می‌کند تا تحولات عظیم کیهانی و زمین‌شناسی را بهتر بشناسیم و تأثیر آن‌ها را بر زندگی و آینده سیاره زمین درک کنیم.