معنی فارسی هشتم درس ششم راه نیک‌ بختی + آرایه های ادبی و کلمات

درس ششم فارسی پایه هشتم با عنوان “راه نیک بختی” به مهم‌ترین اصول اخلاقی و زندگی انسان‌ها می‌پردازد. در این درس، شعرهایی از حافظ و دیگر بزرگان ادب فارسی آورده شده است که در آن‌ها به اهمیت نیکی، صداقت، و کسب علم اشاره شده است. این شعرها علاوه بر بیان مفاهیم اخلاقی، از آرایه‌های ادبی مختلفی نیز بهره برده‌اند که به زیبایی و جذابیت آنها افزوده است.

معنی شعرهای درس ۶ فارسی هشتم

معنی شعر ده روز مهر گردون صفحه ۴۷

ده روز مهر گردون افسانه است و افسون *** نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا (حافظ)

محبت و دوستی در این دنیا همچون افسانه‌ای است که بسیار کوتاه و ناپایدار می‌باشد. پس باید در این مدت کوتاه عمر، نیکی به دوستان را غنیمت شمرد.

• واژه‌های مهم:
  «افسانه» به معنی قصه یا داستان است.
  «افسون» به معنی تزویر و حیله است.
  «گردون» به معنی روزگار است.

• آرایه‌های ادبی:
  تشبیه روزگار به افسانه و افسون نشان از کوتاه بودن و فریبنده بودن آن دارد.
  «ده روزه» کنایه از مدت زمان اندک است.

معنی شعر راه نیک بختی فارسی هشتم صفحه ۴۹

من با این سخن، سعادت و خوشبختی تو را می‌جویم، پس به سخنانم گوش بده و آن‌ها را به خاطر بسپار.

• واژه‌های مهم:
  «سعادت» به معنی خوشبختی است.

• آرایه‌های ادبی:
  «جویم» و «گویم» جناس ناقص هستند که باعث زیبایی تلفظ و معنی می‌شود.

در تمام عمر خود باید سحرخیز باشی و از خواب صبحگاهی پرهیز کنی.

• آرایه‌های ادبی:
  این مصرع به مثل معروف «سحرخیز باش تا کامروا شوی» اشاره دارد.
  «سحر خیز» و «خواب سحرگهان» مراعات نظیر است.

با مادر خود همیشه مهربان باش و با دل و جان آماده خدمت به او باش.

• آرایه‌های ادبی:
  در این شعر کنایه از «آماده خدمت بودن» وجود دارد که به معنای دلسوزی و محبت نسبت به مادر است.

با ادب و احترام به پدرت نگاه کن و به سخنان او گوش کن، از دستورات او سرپیچی نکن.

• آرایه‌های ادبی:
  «چشم ادب» تشخیص است.
  «چشم» و «سر» مراعات النظیر هستند.
  «سر مپیچ» کنایه از نافرمانی است.

اگر پدر و مادر از تو راضی باشند، خداوند نیز از تو راضی خواهد بود.

• آرایه‌های ادبی:
  «خرسند» و «خداوند» قافیه دارند.
  «تو» و «تو» جناس ناقص هستند.

اگر مؤدب و پاکیزه باشی، در نظر همه عزیز و محترم خواهی بود.

• آرایه‌های ادبی:
  «باشی» و «باشی» ردیف هستند.
  «تمیز» و «عزیز» قافیه دارند.

تلاش کن که هر آنچه استاد می‌گوید را سریع و به دقت یاد بگیری.

• واژه‌های مهم:
  «چابکی» به معنی سرعت و زیرکی است.

هرگز دروغ نگو و همیشه راست بگو حتی اگر دروغ گفتن برایت سودمند به نظر بیاید.

• آرایه‌های ادبی:
  این بیت به حدیثی از پیامبر اسلام اشاره دارد که می‌گوید: «حق را بگو هرچند تلخ باشد».

هر شب قبل از خواب، به این موضوع فکر کن که چه کارهایی انجام داده‌ای و چه چیزهایی یاد گرفته‌ای.

• آرایه‌های ادبی:
  «جامه خواب» مجاز از رختخواب است.

۱۰– کان روز به علم تو چه افزود *** وز کرده خود چه بُرده‌ای سود

معنی: روزهایی که به یادگیری علم پرداخته‌ای، چه مطالب جدیدی به دانش تو افزوده شده است؟ و از کارهایی که خود انجام داده‌ای، چه نفعی به دست آورده‌ای؟

واژه‌های مهم:
کان: مخفف «که آن»
کرده: عمل، کار

آرایه‌های ادبی:
این بیت با بیت نهم باید معنی شود و به دلیل ارتباط معنایی‌شان، از نوع “موقوف المعانی” هستند.

دانش زبانی:
کان: به معنای «که آن»
چه: در مصراع اول ضمیر پرسشی است و در مصراع دوم به معنی «چه سود برده‌ای» به کار می‌رود.

۱۱– روزی که در آن نکرده‌ای کار *** آن روز ز عمر خویش مشمار

معنی: روزهایی که در آن هیچ کار مفیدی انجام نداده‌ای، آن روزها را جزء روزهای عمر خود حساب نکن و به حساب نیاور.

آرایه‌های ادبی:
کار و مشمار: قافیه هستند.

دانش زبانی:
ی: در واژه «روزی» نکره است.
مشمار: فعل نهی است.

جمع‌بندی

درس ششم فارسی هشتم با استفاده از شعرهای حکیمانه، به ما یاد می‌دهد که برای رسیدن به سعادت و خوشبختی باید در زندگی اصول اخلاقی همچون نیکی به دیگران، احترام به والدین، صداقت و تلاش برای یادگیری را رعایت کنیم. این اشعار علاوه بر زیبایی‌های زبانی و معنایی، از آرایه‌های ادبی مختلفی بهره برده‌اند که به فهم بهتر مفاهیم کمک می‌کند. برای دستیابی به سعادت، باید در هر لحظه از زندگی به این نکات توجه کنیم و آن‌ها را در عمل به کار ببریم.