معنی درس پنجم (چنار و كدوبُن) فارسی پنجم دبستان + کلمات، هم خانواده و متضاد

داستان “چنار و کدوبُن” از کتاب فارسی پایه پنجم ابتدایی، روایتی پندآموز از تقابل دو گیاه است که یکی نماینده تلاش و صبر و دیگری نماینده عجله و رشد سریع اما سطحی است. این داستان زیبا با زبانی ساده و دلنشین به دانش‌آموزان می‌آموزد که ارزش واقعی در پایداری و مقاومت در برابر سختی‌ها نهفته است. در این مقاله، متن شعر، معنی آن، کلمات سخت، هم‌خانواده‌ها، و نکات اخلاقی این درس بررسی می‌شود.

متن و معنی درس پنجم: چنار و کدوبُن

بخش اول شعر

پرسید از آن چنار که «تو، چند ساله‌ای؟»
گفتا: «دویست باشد و اکنون زیادتی است»

معنی: کدو از چنار پرسید: «چند سال داری؟» چنار پاسخ داد: «من دویست ساله‌ام و حتی بیشتر از آن.»

بخش دوم شعر

خندید ازو کدو، که «من از تو، به بیست روز
برتر شدم، بگو تو که این کاهلی ز چیست؟»

معنی: کدو با خنده به چنار گفت: «من تنها در بیست روز از تو بلندتر شدم! چرا این‌قدر کند رشد می‌کنی؟»

بخش سوم شعر

او را چنار گفت: که «امروز، ای کدو
با تو مرا هنوز، نه هنگام داوری است.»

معنی: چنار در پاسخ گفت: «الان زمان مناسبی برای قضاوت نیست. صبر کن تا نتیجه معلوم شود.»

بخش چهارم شعر

فردا که بر من و تو، وزد باد مهرگان
آنگه شود پدید، که نامرد و مَرد کیست.»

معنی: چنار گفت: «وقتی باد پاییزی (باد مهرگان) وزیدن بگیرد، معلوم می‌شود که چه کسی قوی‌تر و ماندگارتر است.»

بررسی کلمات سخت و املایی درس

• کدوبن: بوته‌ی کدو
• قد کشید: رشد کرد، بلند شد
• باد مهرگان: باد پاییزی
• کاهلی: سستی و تنبلی
• زیادتی: بیش از حد

هم‌خانواده‌های مهم درس ۵

• انتخاب: منتخب، انتخابی
• مخصوص: اختصاص، خاص
• اعتماد: معتمد، اعتمادپذیر
• حاصل: محصول، حاصلخیز

مخالف و متضاد کلمات درس پنجم

• بلند قامت ≠ کوتاه قامت
• کاهلی ≠ زرنگی
• نامرد ≠ مرد
• زود ≠ دیر
• شلوغ ≠ خلوت

پیام‌های اخلاقی درس

1. ارزش صبر و استقامت: چنار نشان‌دهنده تلاش مداوم و صبر برای رسیدن به نتیجه است.
2. پایداری در برابر مشکلات: داستان نشان می‌دهد که موفقیت‌های زودگذر پایدار نیستند.
3. قضاوت به موقع: قضاوت باید بر اساس زمان و شرایط مناسب باشد، نه ظاهر امور.

جمع‌بندی

درس “چنار و کدوبُن” یادآور این نکته مهم است که موفقیت‌های پایدار نیازمند تلاش و صبر هستند. این داستان دانش‌آموزان را با اهمیت پایداری و مقاومت در برابر چالش‌ها آشنا می‌کند. امیدواریم کودکان با بهره‌گیری از این درس، در مسیر زندگی به ارزش‌های واقعی توجه بیشتری داشته باشند.