معنی درس دوم فارسی هفتم چشمه معرفت + آرایه‌های ادبی

درس دوم فارسی پایه هفتم یکی از مهم‌ترین درس‌هایی است که در آن به شرح و تفصیل مفاهیم مختلف زندگی از جمله ارتباط انسان با طبیعت پرداخته می‌شود. در این درس، مفاهیم زیبایی از نظر ادبی و فلسفی ارائه شده است که نه تنها به شناخت طبیعت بلکه به درک عمیق‌تری از حقیقت زندگی و قدرت خالق آن اشاره دارند. در ادامه، معانی کلمات و آرایه‌های ادبی موجود در این درس را بررسی می‌کنیم.

متن و معنی درس ۲ فارسی هفتم

بخش اول:

با نگاه‌های کنجکاوانه و تشنه، به درس بزرگ طبیعت می‌نگریستم. گوش می‌دادم، چشم می‌دادم، دل می‌دادم و روحم چنان غرق فهمیدن بود که از هیجان می‌لرزید.

معنی:
با نگاهی پر از اشتیاق و علاقه، با کنجکاوی به طبیعت که پر از درس‌های بزرگ است، توجه می‌کردم. با دقت به صداها گوش می‌دادم، با تمام دقت به مناظر نگاه می‌کردم و با تمام وجودم به آنچه که می‌دیدم توجه می‌کردم. روح من چنان غرق در درک و فهم این زیبایی‌ها بود که از هیجان می‌لرزید.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه: “درس بزرگ طبیعت” به “درس بزرگ” تشبیه شده است.
• مراعات نظیر: کلمات “گوش”، “چشم”، “دل” و “روح” که در کنار هم آمده‌اند.
• آرایه تشخیص: “لرزیدن روح” و “نگاه‌های تشنه” و “روحم از هیجان می‌لرزید” که از ویژگی‌های انسانی برای اشیاء استفاده شده است.
• کنایه: “دل دادن” به معنای توجه عمیق و کامل است.

بخش دوم:

احساس می‌کردم هم اکنون چشمه‌های معرفت از درون من سر باز خواهند کرد و آب‌های زلال و سرد و گوارای فهم و دانایی در من خواهد جوشید.

معنی:
احساس می‌کردم در همین لحظه، جویباری از دانش و شناخت از درون من خواهد جاری شد و فهم و دانایی مانند آب‌های پاک و تازه در وجودم فوران خواهد کرد.

آرایه‌های ادبی:

• مراعات نظیر: “چشمه”، “آب”، “زلال”، “سرد” و “گوارا” که برای وصف آب به کار رفته‌اند.
• تشبیه: معرفت به چشمه و فهم به آب‌های زلال و گوارا تشبیه شده است.

بخش سوم:

یقین دارم که در کلاس شگفت آفرینش و زیبایی طبیعت، عظمت و جلال و جاذبه خالق درس را با همه وجودم لمس می‌کردم.

معنی:
بی‌شک معتقدم که در کلاس زیبایی و شگفتی‌های آفرینش، عظمت و جلال آفریدگار را با تمام وجودم احساس و درک می‌کردم.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه: “آفرینش” به “کلاس” تشبیه شده است.
• مراعات نظیر: “کلاس” و “درس” که در کنار هم آمده‌اند.

بخش چهارم:

غرقه شکوه و اعجاز زیبایی خلقت بودم.

معنی:
در عظمت و شکوه آفرینش و زیبایی آن غرق شده بودم.

بخش پنجم:

آب، این روح مذاب امید و زندگی، تازه نفس، جوان، زلال و نیرومند با گام‌های استوار و امیدوار شتابان می‌رفت تا خود را به دهان خشک زمین و صدها گشت‌زار سوخته و نگاه‌های پژمرده هزاران درخت تشنه برساند و در رگ‌های خشکیده جوی‌های مزرعه و کوچه باغ‌های مرده، جاری گردد.

معنی:
آب مانند روحی پر از امید و زندگی، شاداب و جوان، شفاف و پرانرژی، با گام‌های محکم و امیدوارانه می‌رفت تا خود را به زمین‌های خشکیده و تشنه برساند. درختان پژمرده و زمین‌هایی که در حال خشک شدن بودند، نیاز به آب داشتند. آب می‌خواست در جوی‌های خشک و مزرعه‌های بی‌جان جاری شود تا حیات به آنها بازگرداند.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه: “آب” به “روح” تشبیه شده است.
• تشبیه: “رگ‌های خشکیده جوی‌های مزرعه” به رگ‌های انسان تشبیه شده است.
• آرایه تشخیص: “آب می‌رفت” و “دهان خشک زمین” که به صورت انسانی به اشیاء نسبت داده شده است.

بخش ششم:

درختان سرسبز باغ و صحرا را دیدم که شاخه دست‌های خویش را به آسمان برافراشته بودند و دعا می‌کردند و کودکان پرنشاطِ گل بوته‌ها و نوجوانان امیدوار ذرّت‌ها در گوش نسیم، آمین می‌گفتند.

معنی:
درخت‌های سرسبز باغ‌ها و دشت‌ها را دیدم که شاخه‌های خود را به طرف آسمان بلند کرده بودند و همچون انسان‌هایی دعا می‌کردند. گل‌ها و بوته‌های شاداب در گوش نسیم، آمین می‌گفتند.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه: “شاخه درختان” به “دست‌های انسان” تشبیه شده است.
• تشبیه: “گل بوته‌ها” به “کودکان پرنشاط” تشبیه شده است.
• تشبیه: “ذرت‌ها” به “نوجوانان امیدوار” تشبیه شده است.
• آرایه تشخیص: “درختان دعا می‌کردند” و “نسیم آمین می‌گفتند” به طور غیرمستقیم انسان‌وار به طبیعت ویژگی‌های انسانی داده شده است.

بخش هفتم:

نسیم، مانند مادری مهربان و آداب‌دان که به کودکان خویش، حق‌شناسی و ادب می‌آموزد، سرهای نهال‌های جوان و بوته‌های نوزاد خویش را به نشانه احترام و وداع با من خم کرده‌بود.

معنی:
نسیم مانند مادری مهربان که به فرزندانش ادب و احترام می‌آموزد، سر شاخه‌های جوان درختان و بوته‌ها را خم کرده بود تا نشان دهد که با من وداع می‌کند.

آرایه‌های ادبی:

• تشبیه: “نسیم” به “مادری مهربان” تشبیه شده است.
• تشخیص: “نسیم ادب می‌آموزد” و “سرهای نهال‌ها خم شده بود” که از ویژگی‌های انسانی برای طبیعت استفاده شده است.

بخش هشتم:

“برگ درختان سبز، در نظر هوشیار
هر ورقش دفتری است، معرفت کردگار”

معنی:
در نظر انسان‌های باهوش و اهل تفکر، هر برگ درخت مانند دفتری است که در آن حکمت و معرفت خداوند نوشته شده است.

آرایه‌های ادبی:

• مراعات نظیر: “برگ”، “ورق” و “دفتر” که در کنار هم آمده‌اند.
• تشبیه: “برگ درختان” به “دفتر” تشبیه شده است.

جمع‌بندی

در این درس، مفاهیم زیبا و عمیقی از طبیعت و ارتباط آن با روح انسان بیان شده است. با استفاده از آرایه‌های ادبی مانند تشبیه، تشخیص و مراعات نظیر، نویسنده توانسته است تصاویر زیبایی از طبیعت و احساسات انسانی خلق کند که ما را به تفکر و درک عمیق‌تری از دنیای پیرامونمان هدایت می‌کند. این درس نه تنها به شناخت طبیعت بلکه به درک فلسفی و روحانی از ارتباط انسان با آفرینش و خالق جهان اشاره دارد.