سوالات متن فلسفه دوازدهم انسانی درس پنجم خدا در فلسفه (۱) با جواب

یکی از بنیادی‌ترین مباحث فلسفه، بررسی وجود خداوند و نقش او در جهان است. در طول تاریخ، فیلسوفان بزرگی مانند سقراط، افلاطون، ارسطو و دیگر اندیشمندان غربی و شرقی به این موضوع پرداخته‌اند. در درس پنجم فلسفه پایه دوازدهم انسانی، نظرات مختلف درباره خداوند، از یونان باستان تا دوران مدرن، بررسی شده است. در ادامه مجموعه‌ای از سوالات و پاسخ‌های این درس ارائه شده است.

سوالات و پاسخ‌های درس ۵ فلسفه دوازدهم انسانی

۱. جامعه یونان در زمان فیلسوفانی مانند سقراط، افلاطون و ارسطو از نظر اعتقادات دینی چه وضعیتی داشت؟
✅ در آن دوران، مردم یونان به چندین خدا معتقد بودند و هرکدام را منشأ یکی از جنبه‌های جهان می‌دانستند. این اعتقادات چنان قوی بود که مخالفت با آن‌ها، فرد را از جامعه طرد می‌کرد و حتی به مجازات مرگ می‌رساند. رهبران یونانی نیز با هرگونه مخالفت با این باورها مقابله می‌کردند.

۲. چند نمونه از خدایان یونان باستان را نام ببرید.
✅ زئوس (خدای آسمان و باران)، آپولون (خدای خورشید و هنر)، آرتمیس (خدای عفت و پاکدامنی).

۳. سقراط به چه جرمی در دادگاه محکوم شد؟
✅ او متهم شد که خدایان مورد پذیرش مردم را انکار کرده و از خدایی جدید سخن گفته است.

۴. افلاطون چه دیدگاهی درباره خدا دارد؟
✅ از نظر افلاطون، خدا دارای ویژگی‌های مشخص و روشن است و همه کارهای او بر اساس هدفی مشخص انجام می‌شود.

۵. چرا افلاطون چندخدایی را نوعی بی‌خدایی می‌داند؟
✅ به این دلیل که در اعتقاد به چندین خدا، خلقت آگاهانه بی‌معنا می‌شود و این باور که میان خدایان اختلاف و نزاع وجود دارد، نظم حاکم بر جهان را غیرقابل توضیح می‌سازد.

۶. افلاطون خداوند را چگونه توصیف می‌کند؟
✅ خداوند وجودی است که تغییر نمی‌کند، از بین نمی‌رود، چیزی را به خود راه نمی‌دهد و فقط با تفکر و تعقل می‌توان به او پی برد.

۷. افلاطون از خداوند با چه نام‌هایی یاد می‌کند و مقصود او چیست؟
✅ ۱) مثال خیر: همه چیز در پرتو خداوند دارای حقیقت می‌شود، همان‌گونه که نور از خورشید سرچشمه می‌گیرد.
✅ ۲) آفریننده جهان: همه نظم‌های کیهانی تحت فرمان عقل قرار دارند.

۸. ارسطو برای اثبات وجود خدا از چه استدلال‌هایی استفاده می‌کند؟
✅ ۱) برهان برتری: در میان موجودات، برخی از برخی دیگر برترند، پس باید حقیقتی باشد که از همه برتر است، که همان خداوند است.
✅ ۲) برهان نظم: جهان دارای نظمی شگفت‌انگیز است که بدون وجود خالقی برتر قابل توجیه نیست.
✅ ۳) برهان حرکت: هر حرکتی نیازمند محرکی است و این زنجیره نمی‌تواند تا بی‌نهایت ادامه داشته باشد، بنابراین باید محرک اولی‌ای وجود داشته باشد که خود متحرک نباشد، که همان خداوند است.

۹. در دوره جدید اروپا چه مکاتب فلسفی شکل گرفتند؟
✅ ۱) عقل‌گرایان مانند دکارت و کانت
✅ ۲) تجربه‌گرایان مانند هیوم

۱۰. دکارت چگونه وجود خدا را اثبات می‌کند؟
✅ او می‌گوید که در ذهن خود تصور یک حقیقت نامتناهی، دانا و توانا را دارم که این تصور نمی‌تواند از خودم باشد، زیرا من موجودی محدودم. بنابراین، باید وجودی نامحدود (خداوند) این تصور را در من ایجاد کرده باشد.

۱۱. هیوم چه انتقادی به دلایل عقلانی اثبات خداوند دارد؟
✅ او معتقد بود که استدلال‌های صرفاً عقلانی نمی‌توانند وجود خدا را اثبات کنند، زیرا عقل به‌تنهایی بدون تجربه حسی قادر به درک حقیقت نیست.

۱۲. به نظر هیوم، مهم‌ترین برهان فیلسوفان الهی برای اثبات وجود خدا چیست و چرا از نظر او کافی نیست؟
✅ برهان نظم؛ زیرا تنها ثابت می‌کند که جهان توسط یک ناظم اداره می‌شود، اما نشان نمی‌دهد که این ناظم همان خداوند واجب‌الوجود است.

۱۳. کانت چگونه وجود خدا را اثبات می‌کند؟
✅ او می‌گوید که انسان دارای وجدان اخلاقی است و این وجدان تنها در صورتی معنا دارد که خدایی وجود داشته باشد که ناظر اعمال او باشد و جهانی فراتر از ماده برای تحقق سعادت جاودانه او وجود داشته باشد.

۱۴. رشد تفکر مادی‌گرایانه چه تأثیری در جامعه اروپا داشت؟
✅ این جریان باعث شد که اعتقاد به خداوند در میان مردم سست شود و بسیاری از افراد، زندگی را صرفاً بر پایه اهداف مادی تعریف کنند، که این امر منجر به بحران معنایی در زندگی آن‌ها شد.

۱۵. سه فیلسوفی که از تجربه درونی و عرفان برای اثبات وجود خدا بهره بردند، چه کسانی هستند؟
✅ ویلیام جیمز، برگسون، کرکگور

۱۶. کرکگور ایمان را چگونه تعریف می‌کند؟
✅ ایمان هدیه‌ای از سوی خداوند است که به انسان‌های برگزیده عطا می‌شود.

۱۷. بحران معنایی زندگی در قرن ۲۱ چه تأثیری در فلسفه داشت؟
✅ بسیاری از فیلسوفان به جای اثبات عقلانی خداوند، بر اهمیت وجود او در معنا دادن به زندگی تمرکز کردند.

۱۸. زندگی معنا‌دار چیست؟
✅ زندگی‌ای که هدفمند، اخلاقی و همراه با آرامش باشد.

۱۹. کاتینگهام درباره تأثیر اعتقاد به خداوند بر زندگی انسان چه نظری دارد؟
✅ پذیرش خداوند زندگی را معنادار کرده و به انسان احساس آرامش و امنیت می‌دهد.

۲۰. کدام یک از عبارات صحیح و کدام یک غلط است؟
✅ ۱) دکارت معتقد است که تصور از یک حقیقت نامتناهی نمی‌تواند از خود انسان باشد. (صحیح)
✅ ۲) کانت می‌گوید که اختیار و اراده ویژگی بدن مادی نیست. (صحیح)
✅ ۳) طبق نظر تیلور، افلاطون بنیان‌گذار خداشناسی فلسفی است. (صحیح)
✅ ۴) ارسطو معتقد است که بدون موجودی برتر، نظم جهان بی‌معنا خواهد بود. (صحیح)

جمع‌بندی

درس پنجم فلسفه دوازدهم، به بررسی مفهوم خدا از دیدگاه فیلسوفان مختلف می‌پردازد. از تفکرات چندخدایی در یونان باستان تا دیدگاه‌های جدیدتر درباره خدا و معنا، سیر این بحث به‌خوبی نشان می‌دهد که خداشناسی همواره یکی از اساسی‌ترین مباحث فلسفی بوده است. فیلسوفانی همچون افلاطون، ارسطو، دکارت، هیوم، کانت و دیگران، هریک از زاویه‌ای متفاوت به این موضوع نگریسته‌اند و مباحث آن‌ها همچنان در فلسفه امروز مطرح است.