سوالات متن فلسفه دوازدهم انسانی درس دهم دوره میانی با جواب

درس دهم فلسفه پایه دوازدهم با عنوان «دوره میانی»، به بررسی افکار و دیدگاه‌های فیلسوفان برجسته‌ای مانند ابن‌سینا و سهروردی می‌پردازد. این درس نشان می‌دهد که چگونه فلسفه اسلامی تحت تأثیر مکاتب پیشین، به‌ویژه فلسفه مشایی و اشراقی، شکل گرفته و تکامل یافته است. در این مجموعه از پرسش‌ها، موضوعات اصلی این درس مانند طبیعت از دیدگاه ابن‌سینا، نظام احسن، حکمت اشراق و تفاوت آن با فلسفه مشایی مورد بررسی قرار گرفته است.

سوالات متن درس دهم فلسفه دوازدهم انسانی

سوالات و پاسخ‌های درس ۱۰ فلسفه دوازدهم انسانی

ابن‌سینا در مشرق‌زمین و اروپا به چه نام‌هایی شناخته می‌شود؟
- در سرزمین‌های شرقی با القابی مانند ابوعلی سینا، ابن‌سینا، شیخ‌الرئیس و حجت‌الحق شناخته می‌شود، درحالی‌که در غرب او را اویسنا یا اویسن و شاهزاده پزشکان می‌نامند.
شرح کوتاهی از زندگی ابن‌سینا ارائه دهید.
- وی در سال ۳۷۰ هجری در بخارا متولد شد. در کودکی به یادگیری قرآن و ادبیات پرداخت و بعدها در علوم مختلف مانند منطق، ریاضیات، فقه، فلسفه و پزشکی مهارت یافت. او که به شیخ‌الرئیس معروف بود، فلسفه مشایی را به‌صورت مدون و نظام‌مند ارائه کرد. از جمله آثار برجسته او می‌توان به کتاب‌های “قانون” و “شفا” اشاره کرد.
مهم‌ترین آثار ابن‌سینا را نام برده و محتوای هر یک را توضیح دهید.
- قانون: اثری در زمینه پزشکی که همچون دانشنامه‌ای پزشکی محسوب می‌شود.
- شفا: دایرة‌المعارفی علمی و فلسفی که شامل مباحثی چون منطق، ریاضیات، علوم طبیعی و الهیات است.
- نجات: نسخه‌ای خلاصه‌شده از کتاب “شفا”.
- اشارات و تنبیهات: کتابی که دربردارنده آخرین دیدگاه‌های فلسفی ابن‌سینا است.
- دانشنامه علایی: اثری به زبان فارسی که برای علاءالدوله، حاکم اصفهان، نگارش شده است.
ابن‌سینا چگونه “طبیعت” را تعریف می‌کند؟
- طبیعت را به‌عنوان مرتبه‌ای از هستی که در مسیر هدفی مشخص حرکت می‌کند، می‌شناسد و این هدف در ذات خود طبیعت نهفته است.
چرا جهان به نام “طبیعت” خوانده شده است؟
- زیرا هر بخش از آن، ماهیت و ویژگی‌های ذاتی خود را دارد و در مجموع، کلیت آن نیز از یک ذات خاص برخوردار است که عامل تغییرات و تحولات آن محسوب می‌شود.
از نظر ابن‌سینا چرا طبیعت دارای “نظام احسن” است؟
- او معتقد است که خداوند این نظام را با حکمت و تدبیر آفریده و تمام اجزای آن به گونه‌ای ترکیب شده‌اند که بهترین ساختار ممکن را ایجاد کرده‌اند.
چه چیزی موجب حرکت و تکامل موجودات در طبیعت از دیدگاه ابن‌سینا می‌شود؟
- طبیعت هر چیز، تا زمانی که مانعی در برابر آن قرار نگیرد، آن را به سمت خیر و کمال هدایت می‌کند.
ابن‌سینا چگونه وجود شر در طبیعت را توضیح می‌دهد؟
- او معتقد است که آنچه در نگاه اول به‌عنوان “شر” به نظر می‌رسد، در واقع بخشی از نظم کلی جهان است و برای تعادل و تکامل آن ضروری است.
پادشاه حقیقی از نظر ابن‌سینا چه کسی است؟
- موجودی که غنی و بی‌نیاز مطلق باشد و همه چیز در هستی وابسته به او باشد، درحالی‌که او به هیچ چیزی نیاز ندارد.
چگونه تحقیق در پدیده‌های طبیعی منجر به خشوع دانشمندان در برابر خداوند می‌شود؟
- بررسی روابط میان طبیعت و جهان ماوراء، انسان را از ظاهر امور عبور داده و به درک عمیق‌تری از حقیقت می‌رساند که منجر به تواضع و فروتنی در برابر خداوند می‌شود.
نام دو کتاب مهم ابن‌سینا که یکی نسخه خلاصه‌شده “شفا” و دیگری شامل آخرین دیدگاه‌های او در حکمت است، چیست؟
- “نجات” (نسخه خلاصه‌شده شفا) و “اشارات و تنبیهات” (حاوی جدیدترین نظرات فلسفی او).
مهم‌ترین اثر شیخ اشراق (سهروردی) چیست و او بنیان‌گذار کدام مکتب فلسفی است؟
- کتاب “حکمةالاشراق” و بنیان‌گذار “حکمت اشراق”.
حکمت اشراق را تعریف کنید.
- حکمت اشراق نوعی نگرش به هستی است که علاوه بر عقل و استدلال، بر شهود قلبی و سلوک باطنی نیز تأکید دارد.
فیلسوف اشراقی چه ویژگی‌هایی دارد؟
- او علاوه بر تسلط بر فلسفه و استدلال، به تجربه عرفانی و کشف شهودی نیز دست یافته و این دو را با یکدیگر ترکیب می‌کند.
چرا مکتب فلسفی سهروردی را “حکمت اشراق” می‌نامند؟
- زیرا این حکمت بر مبنای “نور و اشراق” بنا شده است و معرفت را از طریق تابش انوار عقلی و شهود باطنی تعریف می‌کند.
در فلسفه سهروردی، “نورالانوار” چیست؟
- نور محض و مبدأ کل جهان که همان ذات خداوند است.
چه تفاوتی بین حکمت اشراق و حکمت مشایی وجود دارد؟
- در حکمت مشایی، تأکید اصلی بر منطق و استدلال عقلی است، درحالی‌که حکمت اشراق علاوه بر برهان، به شهود عرفانی نیز اهمیت می‌دهد.
چگونه سهروردی جهان را از نظر نورانیت دسته‌بندی می‌کند؟
- او جهان را به سه بخش تقسیم می‌کند:
  - مشرق جهان: محل نور محض و فرشتگان مقرب.
  - مغرب کامل: جهان تاریکی و ماده.
  - مغرب وسطی: ترکیبی از نور و ظلمت.
از دیدگاه سهروردی، چه کسی شایسته خلافت و ریاست بر جهان است؟
- حکیمی که علاوه بر درک عقلی، به شهود و معرفت عرفانی نیز دست یافته باشد.
چه زمانی جهان روشن و چه وقت تاریک می‌شود؟
- هنگامی که حاکم و راهبر واقعی جهان، فردی الهی و حکیم باشد، جهان نورانی خواهد شد، اما اگر از چنین فردی تهی گردد، تاریکی و فساد بر آن غلبه می‌کند.

سوالات درس دهم فلسفه دوازدهم

جمع‌بندی

درس دهم فلسفه دوازدهم با بررسی دو مکتب فلسفی مهم، یعنی فلسفه ابن‌سینا (مشایی) و فلسفه سهروردی (اشراقی)، نشان می‌دهد که اندیشمندان اسلامی چگونه کوشیده‌اند تا تبیینی جامع از هستی ارائه دهند. ابن‌سینا بر منطق و عقلانیت تأکید دارد، درحالی‌که سهروردی علاوه بر عقل، شهود را نیز در شناخت حقیقت ضروری می‌داند. درک این تفاوت‌ها، در تحلیل فلسفی جهان و تأثیر آن بر زندگی انسان نقش مهمی دارد.