سوالات متن زمین شناسی یازدهم فصل ششم پویایی زمین با جواب

زمین‌شناسی، یکی از علوم پایه‌ای است که در زمینه شناخت پدیده‌های طبیعی و کاربرد آن در سازه‌های ساخت بشر اهمیت فراوانی دارد. مطالعه زمین‌شناسی به مهندسان و متخصصان این امکان را می‌دهد که با شناخت ویژگی‌های زمین، از خطرات طبیعی مانند زمین‌لرزه، رانش زمین و فرسایش جلوگیری کرده و سازه‌های ایمن‌تری احداث کنند. در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین سوالات مرتبط با زمین‌شناسی پایه یازدهم و ارتباط آن با سازه‌های ساخت دست بشر می‌پردازیم.

سوالات متن فصل ششم زمین شناسی یازدهم

سوالات و پاسخ‌های فصل ۶ زمین شناسی یازدهم

چگونه می‌توان ارتباط میان سازه‌های انسانی و زمین را توضیح داد؟
پاسخ: از گذشته‌های دور، انسان سازه‌هایی ساخته است که حتی پس از هزاران سال همچنان پابرجا هستند. نمونه‌هایی مانند تخت جمشید، اهرام مصر و دیوار چین، نشانه‌ای از دانش مهندسی در دوران باستان‌اند. امروزه نیز ساخت‌وسازهایی نظیر جاده‌ها، تونل‌ها، پل‌ها، سدها، کارخانه‌ها و برج‌های مخابراتی همگی به مواد معدنی و زمین‌شناسی وابسته هستند.
مطالعات زمین‌شناسی چگونه می‌تواند خسارات ناشی از بلایای طبیعی را کاهش دهد؟
پاسخ: زمین‌شناسی با شناسایی مناطق مستعد ریزش، گودبرداری‌های پرخطر و ناپایداری سدها، به کاهش خطرات ناشی از بلایای طبیعی کمک می‌کند. بررسی‌های علمی در این زمینه، امکان پیشگیری از تخریب سازه‌ها را فراهم می‌سازد.
پایداری زمین چه نقشی در احداث سازه‌ها دارد؟
پاسخ: در ساخت سازه‌های مختلف، شناخت پایداری زمین از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعات زمین‌شناسی به بررسی ویژگی‌های خاک و سنگ بستر کمک کرده و از مشکلاتی نظیر نشست زمین و گسیختگی جلوگیری می‌کند.
زمین‌شناس چگونه می‌تواند از آسیب رسیدن به سازه‌ها جلوگیری کند؟
پاسخ: زمین‌شناس با بررسی احتمال وقوع زمین‌لرزه، رانش زمین و دیگر مخاطرات، پیشنهادهای لازم را برای ایمن‌سازی سازه‌ها ارائه می‌دهد. این اقدامات می‌توانند از خسارات جانی و مالی جلوگیری کنند.
چرا مطالعه سنگ بستر سازه‌ها ضروری است؟
پاسخ: قبل از احداث پروژه‌های عمرانی، بررسی جنس و پایداری سنگ بستر از ضروریات است. شناخت نوع سنگ‌های زیرساختی، به بهبود کیفیت و ایمنی ساخت کمک می‌کند.
در مطالعات زمین‌شناسی مکان‌یابی سازه‌ها چه مواردی بررسی می‌شود؟
پاسخ: عواملی مانند ارتفاع و شیب زمین، استحکام سنگ‌ها، نفوذپذیری، پایداری دامنه‌ها و ترکیب مصالح، نقش تعیین‌کننده‌ای در مکان‌یابی سازه‌ها دارند.
چرا مقاومت زمین پی برای ساخت سازه‌ها مهم است؟
پاسخ: زمین باید توانایی تحمل وزن سازه را داشته باشد. برای مثال، سدها فشار زیادی به لایه‌های زیرین خود وارد می‌کنند، بنابراین سنگ‌های پایه آنها باید مقاومت کافی در برابر این نیروها داشته باشند.
تنش چیست؟
پاسخ: تنش، نیرویی است که بر سطح یک سنگ وارد شده و می‌تواند موجب تغییر شکل یا شکستگی آن شود.
چند نوع تنش وجود دارد؟
پاسخ: سه نوع تنش اصلی عبارتند از: کششی، فشاری و برشی. هر یک از این تنش‌ها می‌تواند باعث تغییر در ساختار سنگ و خاک شود.
چگونه میزان مقاومت سنگ‌ها و خاک‌ها در برابر تنش سنجیده می‌شود؟
پاسخ: برای بررسی مقاومت سنگ و خاک، نمونه‌هایی از محل احداث سازه برداشته شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مقاومت سنگ به چه معناست؟
پاسخ: مقاومت سنگ، بیشترین مقدار نیرویی است که یک سنگ می‌تواند تحمل کند بدون اینکه دچار شکستگی شود.
چرا برخی از سنگ‌ها در برابر تنش مقاوم‌تر از بقیه هستند؟
پاسخ: سنگ‌هایی که دارای بافت متراکم و استحکام بالاتری هستند، مقاومت بیشتری در برابر تنش دارند. در مقابل، سنگ‌های سست و ترک‌دار، پایداری کمتری دارند.
چه عواملی باعث ناپایداری سنگ و خاک در زیر سازه‌ها می‌شود؟
پاسخ: وجود درزه‌ها، شکستگی‌ها و خلل و فرج در لایه‌های زیرین سازه، می‌تواند باعث ناپایداری آن شود.
مواد در برابر تنش چه رفتاری از خود نشان می‌دهند؟
پاسخ:

الاستیک (کش‌سان): مواد پس از اعمال تنش، به حالت اولیه بازمی‌گردند.
پلاستیک (خمیرسان): تغییر شکل ایجاد شده دائمی است.
شکستگی: سنگ نمی‌تواند تنش را تحمل کند و می‌شکند.

کدام سنگ‌ها برای پی‌سازی سازه‌ها مناسب هستند؟
پاسخ: سنگ‌های آذرین مانند گابرو و گرانیت، برخی سنگ‌های دگرگونی مانند کوارتزیت، و برخی سنگ‌های رسوبی مانند ماسه‌سنگ، مقاومت بالایی داشته و برای ساخت سازه مناسب‌اند.
سنگ‌های کربناتی چیست؟
پاسخ: سنگ‌های کربناتی، دسته‌ای از سنگ‌های رسوبی هستند که بیش از ۵۰ درصد آنها از کانی‌های کربناته تشکیل شده است.
غارها چگونه در سنگ‌های کربناتی ایجاد می‌شوند؟
پاسخ: آب‌های نفوذی، بخش‌هایی از این سنگ‌ها را حل کرده و به‌تدریج حفره‌هایی در آنها ایجاد می‌کنند که می‌توانند به غارهای بزرگ تبدیل شوند.
کدام نوع سنگ آهک برای پی‌سازی سازه‌ها مناسب است؟
پاسخ: سنگ آهک ضخیم لایه که فاقد حفرات انحلالی باشد، گزینه مناسبی برای پی‌سازی سازه‌ها است.
اگر سد روی لایه‌ای از سنگ گچ ساخته شود، چه مشکلی پیش می‌آید؟
پاسخ: سنگ گچ خاصیت انحلال‌پذیری بالایی دارد و می‌تواند به‌مرور باعث ایجاد حفره‌های بزرگ شده و منجر به نشت آب و تخریب سد شود.
سد چیست و چه کاربردی دارد؟
پاسخ: سدها برای ذخیره آب، مهار سیلاب و تولید برق احداث می‌شوند و می‌توانند اهداف چندمنظوره داشته باشند.
سدها از نظر جنس مصالح به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
پاسخ: سدها بر اساس جنس مصالح به دو نوع خاکی و بتنی دسته‌بندی می‌شوند.
چرا بررسی زمین‌شناسی منطقه برای احداث سد ضروری است؟
پاسخ: شرایط زمین‌شناسی، میزان پایداری محل و نوع مصالح قابل استفاده، تعیین‌کننده نوع سد و مکان‌یابی آن هستند.
چگونه می‌توان از فرار آب از مخزن سد جلوگیری کرد؟
پاسخ: برای جلوگیری از نشت آب، کف و دیواره‌های مخزن باید نفوذناپذیر باشند یا از مواد کم‌نفوذ استفاده شود.
چگونه رسوبات رودخانه‌ای بر ظرفیت سد تأثیر می‌گذارند؟
پاسخ: رسوبات رودخانه‌ای به‌مرور در مخزن سد جمع شده و از ظرفیت مفید آن می‌کاهند.

سوالات متن فصل ششم زمین شناسی یازدهم با جواب

جمع‌بندی

مطالعات زمین‌شناسی، نقش مهمی در کاهش خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی و ایمن‌سازی سازه‌های مختلف دارد. شناخت ویژگی‌های زمین، مقاومت سنگ‌ها و نحوه تأثیرگذاری آنها بر سازه‌ها، در طراحی و اجرای پروژه‌های عمرانی ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است مطالعات زمین‌شناسی به‌عنوان یک بخش جدایی‌ناپذیر از ساخت‌وسازها در نظر گرفته شود