سوالات تاریخ یازدهم ریاضی و تجربی درس پانزدهم ربع قرن سیطرۀ آمریکا بر ایران با جواب

درس پانزدهم تاریخ معاصر ایران پایه یازدهم، به تحلیل پیامدهای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و اقدامات دولت کودتا می‌پردازد. این درس به بررسی فضای سیاسی، قراردادهای استعماری، پیمان‌های بین‌المللی و سرکوب مخالفان پرداخته است. در این مقاله، با نگاهی به مهم‌ترین اتفاقات این دوره، نمونه سوالاتی ارائه شده که با پاسخ همراه هستند.

سوالات و پاسخ‌های درس ۱۵ تاریخ یازدهم ریاضی و تجربی

۱- پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد، چه شرایطی بر تهران حاکم شد؟
پاسخ: پس از پیروزی کودتاچیان، با روی کار آمدن دولت نظامی زاهدی، فضای سرکوب و اختناق شدیدی بر کشور مسلط شد. در تهران، فرمانداری نظامی تحت فرماندهی سر تیپ تیمور بختیار برقرار گردید.

۲- سر تیپ بختیار برای تثبیت حکومت کودتا چه اقداماتی انجام داد؟
پاسخ: بختیار برای تحکیم قدرت کودتاچیان، با سرکوب نیروهای ملی‌گرا و مخالفان سیاسی، تعداد زیادی را دستگیر، تبعید یا اعدام کرد.

۳- دکتر مصدق پس از بازداشت با چه سرنوشتی روبرو شد؟
پاسخ: دکتر مصدق پس از دستگیری، در دادگاه نظامی محاکمه شد و به سه سال زندان محکوم گردید. پس از آزادی نیز تا پایان عمر، در روستای احمدآباد تحت نظارت شدید به سر برد.

۴- قرارداد کنسرسیوم نفتی چه ماهیتی داشت؟
پاسخ: این قرارداد یک توافق استعماری بود که میان ایران و شرکت‌هایی از آمریکا، انگلیس، فرانسه و هلند امضا شد. هدف از این قرارداد، استثمار منابع نفتی ایران و بازگرداندن کنترل نفت به دست شرکت‌های خارجی بود.

۵- پیمان بغداد بین کدام کشورها منعقد شد و هدف از امضای آن چه بود؟
پاسخ: این پیمان با مشارکت ایران، عراق، ترکیه و پاکستان به امضا رسید. هدف اصلی از تشکیل این پیمان، محاصره شوروی تحت عنوان مقابله با خطر کمونیسم بود.

۶- چرا شهید نواب صفوی مخالف پیمان بغداد بود؟
پاسخ: شهید نواب صفوی معتقد بود که این پیمان، زمینه‌ساز نفوذ و سلطه آمریکا در ایران خواهد شد و استقلال کشور را به خطر خواهد انداخت.

۷- هدف از تأسیس ساواک در ایران چه بود؟
پاسخ: سازمان ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) با همکاری آمریکا و اسرائیل تشکیل شد. هدف اصلی این نهاد، سرکوب مخالفان داخلی، کنترل اوضاع سیاسی و حفاظت از منافع آمریکا در منطقه بود.

۸- دو حزب ملیون و مردم چگونه شکل گرفتند و هدف از تأسیس آن‌ها چه بود؟
پاسخ: محمدرضا شاه برای نمایش دموکراسی ظاهری و جلب افکار عمومی، دو حزب فرمایشی ایجاد کرد:

• حزب ملیون به رهبری دکتر اقبال، که نقش حزب اکثریت را داشت.
• حزب مردم به رهبری اسدالله علم، به عنوان حزب اقلیت فعالیت می‌کرد.
  این احزاب در واقع ابزاری برای مشروعیت بخشیدن به حکومت شاه و جلوگیری از فعالیت احزاب واقعی بودند.

جمع‌بندی

درس پانزدهم تاریخ یازدهم به وضوح نشان می‌دهد که پس از کودتای ۲۸ مرداد، فضای سیاسی ایران به سمت استبداد و وابستگی بیشتر به قدرت‌های خارجی حرکت کرد. قراردادهای استعماری مانند کنسرسیوم نفتی و پیمان بغداد، نفوذ بیگانگان را افزایش داد. همچنین سرکوب‌های داخلی، از جمله اعدام مخالفان و تشکیل سازمان‌های امنیتی نظیر ساواک، زمینه را برای تثبیت دیکتاتوری شاه فراهم کرد. مطالعه این دوره از تاریخ ایران، اهمیت استقلال سیاسی و نقش مردم در تحولات تاریخی را برجسته می‌کند.