سوالات تاریخ یازدهم انسانی درس دوم روش پژوهش در تاریخ

درس دوم تاریخ پایه یازدهم انسانی با موضوع “روش پژوهش در تاریخ؛ بررسی و سنجش اعتبار شواهد و مدارک” به بررسی روش‌ها و معیارهایی می‌پردازد که مورخان برای ارزیابی صحت و دقت گزارش‌های تاریخی به کار می‌برند. این درس همچنین اهمیت رویکردهای مختلف تاریخ‌نگاری را توضیح می‌دهد و نقش دانش‌های مرتبط با تاریخ در اعتبارسنجی داده‌های تاریخی را مشخص می‌کند. در ادامه، مجموعه‌ای از سوالات متنوع برای درک بهتر این درس ارائه می‌شود.

سوالات و پاسخ‌های درس دوم تاریخ یازدهم انسانی

1. مورخان هنگام مواجهه با یک گزارش تاریخی چه اقداماتی انجام می‌دهند؟
   پاسخ: ابتدا آن را ارزیابی کرده و سپس به تحلیل و نقد آن می‌پردازند.
2. اعتبارسنجی یک گزارش تاریخی شامل چه مراحلی است؟
   پاسخ: ۱) نقد روایت‌کننده خبر ۲) بررسی منابع و گزارش‌های تاریخی.
3. در نقد روایت‌کننده، چه مواردی بررسی می‌شود؟
   پاسخ: ویژگی‌های شخصیتی، محل زندگی، دیدگاه‌های فکری، و انگیزه‌های او در بیان خبر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
4. چه تفاوتی بین گزارش‌های مستقیم و غیرمستقیم در اعتبارسنجی وجود دارد؟
   پاسخ: گزارش‌های مستقیم به دلیل شاهد بودن راوی ارزش بیشتری نسبت به گزارش‌های غیرمستقیم دارند.
5. چرا مورخان گذشته مانند مسعودی محل رویدادها را بررسی می‌کردند؟
   پاسخ: برای صحت‌سنجی گزارش‌های تاریخی و کشف واقعیت‌ها.
6. چه معیارهایی برای بررسی اعتبار منابع تاریخی وجود دارد؟
   پاسخ: تطابق با عقل، مقایسه با سایر منابع، تحلیل براساس زمان و مکان، و استفاده از علوم تجربی.
7. کدام دانشمندان از عقل به‌عنوان معیار ارزیابی استفاده می‌کردند؟
   پاسخ: افرادی مانند یعقوبی، مقدسی و بیهقی این روش را به کار می‌بردند.
8. دستاوردهای باستان‌شناسی چگونه به مورخان کمک می‌کند؟
   پاسخ: آن‌ها را در ارزیابی دقیق‌تر گزارش‌های تاریخی یاری می‌دهد.
9. چرا تحلیل رویدادها براساس زمان و مکان مهم است؟
   پاسخ: چون زمان و مکان عناصر کلیدی در اعتبار یک گزارش تاریخی هستند.
10. نقش علوم تجربی در اعتبارسنجی داده‌های تاریخی چیست؟
    پاسخ: این علوم با یافته‌های خود می‌توانند صحت داده‌ها را تایید یا رد کنند.
11. دستاوردهای علوم انسانی چه کمکی به مورخان می‌کند؟
    پاسخ: علومی مانند جامعه‌شناسی تاریخی و زبان‌شناسی داده‌های ارزشمندی ارائه می‌دهند.
12. روش تاریخ‌نگاری روایی چه ویژگی دارد؟
    پاسخ: روایت‌های مختلف درباره یک موضوع بدون دخل و تصرف بازگو می‌شود.
13. مهم‌ترین نقص روش روایی چیست؟
    پاسخ: نبود نقد و بررسی درباره صحت اخبار.
14. تاریخ‌نگاری ترکیبی چه تفاوتی با روایی دارد؟
    پاسخ: در این روش، مورخ روایت‌ها را مقایسه کرده و گزارشی واحد ارائه می‌دهد.
15. تاریخ‌نگاری تحلیلی چه نقشی در فهم تاریخ دارد؟
    پاسخ: با بررسی دقیق اخبار، علل و پیامدهای رویدادها تحلیل می‌شود.
16. دو روش اصلی تنظیم گزارش‌های تاریخی در دوران اسلامی کدام‌اند؟
    پاسخ: روش سال‌شماری و روش موضوعی.
17. ویژگی روش سال‌شماری چیست؟
    پاسخ: رویدادها براساس ترتیب زمانی گزارش می‌شوند.
18. روش موضوعی در تاریخ‌نگاری چگونه است؟
    پاسخ: گزارش‌ها حول محور یک موضوع خاص تنظیم می‌شوند.
19. چه دانشمندانی در روش تاریخ‌نگاری ترکیبی برجسته بودند؟
    پاسخ: افرادی مانند بلاذری و دینوری از پیشگامان این روش بودند.
20. چه اثری از مسعودی به روش تاریخ‌نگاری موضوعی نگاشته شده است؟
    پاسخ: کتاب “مروج الذهب و معادن الجوهر.”

جمع‌بندی

در این درس، با اصول اعتبارسنجی گزارش‌های تاریخی و نقش روش‌های مختلف تاریخ‌نگاری آشنا شدیم. بهره‌گیری از علوم مرتبط، نظیر باستان‌شناسی و علوم انسانی، به مورخان کمک می‌کند تا داده‌های تاریخی را با دقت بیشتری تحلیل کنند. شناخت این اصول، به دانش‌آموزان امکان می‌دهد تا با رویکردی دقیق‌تر به تحلیل داده‌های تاریخی بپردازند و ارزش گزارش‌های گوناگون را بسنجند.