نمونه سوالات جغرافیا یازدهم انسانی درس پنجم

درس جغرافیای یازدهم انسانی به موضوعات جذاب و مفاهیمی پرداخته است که درک ارتباط متقابل بین انسان و طبیعت را در بستر گسترده زیست‌محیطی بررسی می‌کند. یکی از درس‌های مهم این کتاب، درس پنجم است که درباره “زیست‌بوم‌ها و بوم‌سازگان” می‌باشد. شناخت زیست‌بوم‌ها و ویژگی‌های آن‌ها، به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از تعاملات بین محیط زیست و جانداران داشته باشیم. در ادامه، مجموعه‌ای از نمونه سوالات این درس با پاسخ‌ها، جهت مطالعه بهتر و دقیق‌تر ارائه شده است.

نمونه سوالات و پاسخ‌ها جغرافیا یازدهم انسانی درس ۵

1. بوم‌سازگان چیست و چگونه عمل می‌کند؟
   پاسخ: بوم‌سازگان یا اکوسیستم، مجموعه‌ای از موجودات زنده است که با هم و با محیط زندگی‌شان تعامل و ارتباط دارند؛ مثلاً یک جنگل یا دریاچه نمونه‌هایی از بوم‌سازگان هستند.
2. اجزای یک بوم‌سازگان از چه بخش‌هایی تشکیل شده‌اند؟
   پاسخ: بوم‌سازگان از دو بخش اصلی تشکیل شده است: ۱- بخش زنده شامل گیاهان، جانوران و تجزیه‌کنندگان، ۲- بخش غیرزنده شامل آب، خاک و هوا.
3. کدام موجودات در بوم‌سازگان نقش تولیدکننده را دارند؟
   پاسخ: گیاهان تنها تولیدکنندگان بوم‌سازگان هستند چون توانایی تولید غذا از طریق نورساخت (فتوسنتز) را دارند.
4. چرا گیاهان به عنوان تولیدکننده‌های اصلی در اکوسیستم شناخته می‌شوند؟
   پاسخ: گیاهان با فرآیند نورساخت قادر به تولید غذا و اکسیژن هستند که باعث وابستگی حیات موجودات دیگر به آن‌ها می‌شود.
5. زیست‌بوم (بیوم) چیست و چگونه تعریف می‌شود؟
   پاسخ: زیست‌بوم یا بیوم ناحیه‌ای گسترده است که در آن گیاهان و جانورانی مشابه زندگی می‌کنند؛ مثل جنگل‌های بارانی استوایی یا توندرا.
6. چگونه نوع و ویژگی‌های هر زیست‌بوم مشخص می‌شود؟
   پاسخ: ویژگی‌های زیست‌بوم‌ها به موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی، نوع ناهمواری‌ها و جنس خاک وابسته است.
7. علت تفاوت زیست‌بوم‌ها در سطح زمین چیست؟
   پاسخ: این تفاوت به دلیل ویژگی‌های متفاوت محیطی از جمله دما، بارندگی و نوع خاک در مناطق مختلف زمین است.
8. زیست‌بوم‌های خشکی و دریایی چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟
   پاسخ: زیست‌بوم‌های خشکی شامل جنگل‌ها و بیابان‌ها هستند، در حالی که زیست‌بوم‌های دریایی مانند دریاها و اقیانوس‌ها تنوع زیستی متفاوتی دارند.
9. بیشترین تنوع زیستی در کدام زیست‌بوم‌ها یافت می‌شود؟
   پاسخ: زیست‌بوم جنگل‌های بارانی استوایی به دلیل رطوبت و دمای کافی بیشترین تنوع زیستی را دارد.
10. در کدام زیست‌بوم‌ها پوشش گیاهی فقیرتری یافت می‌شود؟ علت آن چیست؟
    پاسخ: در بیابان‌ها به دلیل کمبود آب و در زیست‌بوم‌های قطبی به علت دمای پایین، پوشش گیاهی ضعیف‌تر است.
11. زیست‌بوم جنگل‌های معتدل و تایگا چه تفاوت‌هایی در نوع درختان دارند؟
    پاسخ: جنگل‌های معتدل درختان خزان‌دار و پهن‌برگ دارند، در حالی که تایگا شامل درختان سوزنی‌برگ مانند کاج است.
12. آیا زیست‌بوم‌ها در تمامی قاره‌ها به یک شکل وجود دارند؟ توضیح دهید.
    پاسخ: خیر، زیست‌بوم‌ها به دلیل تفاوت در شرایط اقلیمی و جغرافیایی در قاره‌ها متفاوت هستند.
13. به چه دلیلی زیست‌بوم جنگل‌های بارانی استوایی به عنوان ذخیره زیستی زمین محسوب می‌شود؟
    پاسخ: این زیست‌بوم بزرگترین منبع تولید اکسیژن و تنوع زیستی جهان است که به بقای گونه‌های مختلف کمک می‌کند.
14. چه عواملی بر پراکندگی پوشش گیاهی و جانوری نواحی مختلف تاثیر می‌گذارند؟
    پاسخ: عوامل آب و هوایی، نوع خاک، ناهمواری‌ها و ارتفاع از سطح دریا.
15. چگونه ارتفاع بر تراکم و نوع پوشش گیاهی اثر می‌گذارد؟
    پاسخ: با افزایش ارتفاع، تراکم و تنوع گونه‌های گیاهی کاهش یافته و فصل رویش کوتاه‌تر می‌شود.
16. عامل‌های مهمی که بیابان‌ها را به مناطق ویژه برای تحقیق تبدیل کرده چیست؟
    پاسخ: آسمان صاف و شرایط آب و هوایی مناسب برای تحقیقات نجومی و صنایع هوافضا.
17. مهم‌ترین محدودیت‌های نواحی بیابانی چیست؟
    پاسخ: کمبود آب، شرایط سخت زیستی مانند گرما و سرما و دشواری رفت و آمد به دلیل شن‌زارها و ماسه‌های روان.
18. بیابانی شدن به چه معناست؟
    پاسخ: بیابانی شدن به معنی گسترش بیابان‌ها و تبدیل مناطق بیشتر به بیابان است.
19. مهم‌ترین عوامل بیابانی شدن مناطق چیست؟
    پاسخ: کاهش بارندگی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و تخریب پوشش گیاهی از عوامل اصلی بیابانی شدن هستند.
20. روش‌های مقابله با بیابانی شدن چیست؟
    پاسخ: کاشت گیاهان مقاوم، مدیریت منابع آب، و مالچ‌پاشی برای تثبیت شن‌ها از راهکارهای مقابله با بیابانی شدن است.

جمع‌بندی

شناخت ویژگی‌های زیست‌بوم‌ها و بوم‌سازگان‌ها به ما در حفظ تنوع زیستی و بهبود مدیریت منابع طبیعی کمک می‌کند. اهمیت جنگل‌ها، مراتع، بیابان‌ها و نواحی دیگر در توسعه پایدار و حفظ تعادل طبیعی غیرقابل‌انکار است. پرسش‌های مطرح‌شده در این مقاله، به دانش‌آموزان یازدهم انسانی کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از اهمیت و نقش زیست‌بوم‌ها و راه‌های مقابله با چالش‌های محیط زیستی به دست آورند.