معنی درس ۹ راز موفقیت فارسی نهم + کلمات و آرایه ها

درس ۹ فارسی پایه نهم با عنوان “راز موفقیت” به زندگی و تلاش‌های علمی فردی به نام نصیرالدین پرداخته است. در این درس، مفاهیمی چون سخت‌کوشی، علم‌آموزی و پشتکار در مسیر رسیدن به موفقیت مطرح می‌شود. این درس نه تنها به ویژگی‌های شخصیتی یک فرد موفق می‌پردازد بلکه به اهمیت یادگیری و تحقیق در زندگی تأکید دارد. در ادامه، معنی هر بیت از این درس به طور کامل و با توجه به محتوای آن شرح داده خواهد شد.

معنی درس نهم راز موفقیت فارسی نهم

معنی شعر صفحه ۶۵ فارسی نهم:

۱. چو خواهی که نامت بود جاودان ◈※◈ مکن نام نیک بزرگان نهان

• معنی: اگر می‌خواهی که نام تو همیشه در یادها باقی بماند، باید نام نیک بزرگان را پنهان نگذاری و همیشه آن‌ها را گرامی بداری.

• مفهوم کلی: در این بیت به اهمیت بزرگداشت و زنده نگه داشتن نام بزرگان اشاره شده است.

• آرایه‌های ادبی:

  • چو به معنی «اگر» است.

  • قافیه: جاودان و نهان.

  • نهان: پنهان، مخفی.

  • جاودان: همیشگی و دائمی.

معنی صفحه ۶۶ فارسی نهم:

۲. راز موفقیت

• معنی: در این قسمت، به معرفی کودکان در کوچه‌ها و میدان‌های خاکی شهر توس پرداخته می‌شود که با بازی و شادی وقت خود را سپری می‌کنند. این فضا نمادی از دوران کودکی و شادی‌های طبیعی است.

• واژه‌ها و آرایه‌ها:

  • توس: شهری تاریخی در ایران.

  • سپری کردن: گذراندن.

  • آرایه‌های ادبی: مراعات نظیر در کلمات «بازی»، «شادی»، «کودکانه» که به شکل‌های مختلف شادی کودکانه را بیان می‌کنند.

۳. در این میان، نصیرالدّین، هر روز لوح و کتاب در زیر بغل می‌نهاد. آرام از کوچه‌ها می‌گذشت و خود را به محضرِ درس استاد می‌رساند.

• معنی: نصیرالدین با علاقه‌مندی به علم، هر روز کتاب و لوح خود را به زیر بغل می‌زد و با آرامش به محضر استاد می‌رسید.

• واژه‌ها و آرایه‌ها:

  • لوح: وسیله‌ای برای نوشتن.

  • آرام: به معنای آهسته و بدون عجله.

  • محضر: محلی برای حضور در درس و آموزش.

  • آرایه‌های ادبی: استفاده از مراعات نظیر در “لوح”، “کتاب” و “محضر” که نشان از علاقه‌مندی او به مطالعه و آموزش دارند.

۴. چهار دیواری محضر استاد «حاسب»، جایگاهی بود که طنین پرسش‌های او هر روز در آن می‌پیچید و به گوش استاد و شاگردانش می‌رسید.

• معنی: خانه استاد حاسب، مکانی بود که پرسش‌های نصیرالدین در آن مطرح می‌شد و همه را به تعجب وادار می‌کرد.

• واژه‌ها و آرایه‌ها:

  • روح ناآرام: اشاره به ویژگی ذهنی نصیرالدین که همیشه در جستجوی علم و پاسخ به سوالات است.

۵. روزها می‌گذشت و هر روز، درخت وجود نصیرالدّین پربارتر می‌شد؛ اما هرچه بیشتر می‌آموخت، عشق و علاقه‌اش به دانش‌اندوزی نیز بیشتر می‌شد.

• معنی: با گذشت زمان، علم نصیرالدین بیشتر می‌شد و او همچنان به علم‌آموزی علاقه بیشتری پیدا می‌کرد.

• آرایه‌های ادبی:

  • درخت وجود: تشبیهی است که وجود او را به درختی که میوه می‌دهد تشبیه کرده است.

معنی صفحه ۶۷ فارسی نهم:

۶. همۀ آنانی که نصیرالدّین را می‌شناختند و با او هم درس بودند، در هرجا که سخن از هوش و فراست و زیرکی به میان می‌آمد، یک صدا نام او را بر زبان می‌راندند.

• معنی: همه کسانی که نصیرالدین را می‌شناختند، وقتی حرف از هوش و ذکاوت می‌زدند، تنها نام او را به زبان می‌آوردند.

• آرایه‌های ادبی:

  • یکصدا بودن: کنایه از یک‌دلی و هم‌نظر بودن در تشخیص هوش و استعداد نصیرالدین.

۷. نصیرالدّین پرسید: «چرا چنین می‌گویی؟» شاگرد گفت: «زیرا تو خستگی نمی‌شناسی. با اینکه دوازده سال بیشتر نداری و نیمی از روز را در محضر استاد حاسب و نیمی دیگر را، چون من، در محضر استاد حمزه می‌گذرانی، هیچ گاه در رخسار…

• معنی: شاگرد نصیرالدین او را به خاطر پشتکار و توانایی‌اش در یادگیری ستایش می‌کند و می‌گوید که او هیچ‌گاه خسته نمی‌شود.

معنی صفحه ۶۷ فارسی نهم:

در این قسمت، نصیرالدین پس از شنیدن سخن جوانی که می‌گوید هیچ وقت خسته نمی‌شود، توضیح می‌دهد که او در کنار پدرش نشسته و دربارۀ درس‌هایی که آموخته، بحث و گفتگو می‌کند. او به یادگیری شبانه و تفکر در مورد آسمان و ستارگان می‌پردازد و از این تفکرات درس خداشناسی می‌آموزد.

واژه‌های مهم:

• محضر: حضور، درگاه

• رخسار: چهره

• نیم: نصف

• فراگرفته‌ام: یاد گرفته‌ام

• نقره‌فام: رنگ نقره‌ای

• غرق: درگیر شدن

آرایه‌های ادبی:

• «شهر توس در آرامش فرو رفته» به معنی مردم شهر توس است که در حال استراحت هستند.

• «ماه چون ظرفی سیمگون می‌درخشد» تشبیه است، زیرا ماه به مانند ظرفی نقره‌ای می‌درخشد.

• «شب، آسمان، ستارگان، ماه» مراعات نظیر است، به این معنا که این واژه‌ها با هم ارتباط معنایی دارند.

معنی صفحه ۶۸ فارسی نهم:

در این قسمت، مردی پیر و بیمار در حال مرگ است و از دوست دانشمندش می‌خواهد که یک مسئله علمی را که قبلاً با او در میان گذاشته بود، بازگو کند. او به این دلیل این درخواست را دارد که می‌خواهد در زمان مرگ، دانا باشد و از مرگ به عنوان یک انسان آگاه و نه نادان عبور کند.

واژه‌های مهم:

• مقطّع: قطع شده

• تمنّا: خواهش

• تعرّض: اعتراض به خود گرفتن

• نادانسته: نادان

• جاهل: ناآگاه

آرایه‌های ادبی:

• «درگذرم» کنایه از مرگ است.

• «شیون از خانۀ بیمار برخاست» به معنای گریه و زاری است که بعد از مرگ بیمار بلند شد.

• «دیده از جهان فرو بست» کنایه از مردن است.

در نهایت، این بخش به سخن پیامبر اسلام (ص) اشاره دارد که فرموده‌اند: «از گهواره تا گور دانش بجوی»، تأکید بر اهمیت علم و یادگیری تا لحظه مرگ دارد.

معنی کلمات درس نهم فارسی نهم:

1. طنین: آواز، صدا

2. رمق: توان، نیرو

3. فراست: هوشمندی، زیرکی باطنی

4. مقطع: بریده، بریده بریده

5. بیکران: بی‌پایان، بدون حد و مرز

6. لحد: گور، جایی از گور که سر مرده است

7. رنجور: بیمار، آزرده، غمگین

8. رخسار: چهره

9. بالین: بالش، بستر

10. سیمگون: نقره‌گون، سفید رنگ

11. تعرض: اعتراض به خود گرفتن

12. واپسین: آخرین

13. شیون: ناله و زاری

14. فقیه: دانشمند علم فقه

15. مَهد: گهواره، بستر

آرایه‌های ادبی مهم درس ۹ فارسی نهم

1. درخت وجود نصیرالدین پربارتر می‌شد:

   • تشبیه: وجود خواجه نصیر به درخت تشبیه شده است.

2. به تشنه‌ای می‌مانست که ساعت‌ها در بیابانی خشک و زیر نور خورشید:

   • تشبیه: خواجه نصیر به انسان تشنه‌ای که در بیابان مانده است، تشبیه شده است.

3. آسمان، ستاره، ماه:

   • مراعات نظیر: استفاده از چند واژه با ویژگی‌های مشابه برای ایجاد هماهنگی معنایی.

4. ستاره‌های نقره‌فام:

   • تشبیه: ستاره‌ها به نقره تشبیه شده‌اند.

5. آسمان، ستاره‌های نقره‌فام و ماه که چون ظرفی سیمگون می‌درخشد:

   • تشبیه: ماه به ظرفی نقره‌ای تشبیه شده است.

6. غرق اندیشه و خیال می‌شوم:

   • کنایه: به معنی فکر کردن و در دنیای تفکر بودن.

7. تو می‌خواهی بخوانی و من می‌خواهم بدانم:

   • واج‌آرایی: تکرار حروف “ب” و “ی” در واژه‌ها.

8. در گنجینه وجود خود جای می‌دهی:

   • تشبیه: وجود به گنجینه تشبیه شده است.

این آرایه‌ها و کلمات، بیانگر عمق مفاهیم و احساسات مختلف در درس نهم فارسی نهم هستند.

جمع‌بندی

درس نهم فارسی نهم درباره‌ی علم جویی و تلاش برای دانستن است. در این درس، داستانی از نصیرالدین طوسی نقل شده که در آن به اهمیت اندیشیدن، جستجوی دانش و تلاش برای فهمیدن اشاره شده است. او برخلاف دیگران که برای یادگیری فقط می‌خوانند، برای فهمیدن و دانستن می‌آموزد. در این درس به شیوه‌های علم‌طلبی و اهمیت تفکر و اندیشه پرداخته شده و از آرایه‌های ادبی مانند تشبیه و کنایه برای بیان مفاهیم استفاده شده است. این درس به ما می‌آموزد که علم تنها در آموختن اطلاعات نیست، بلکه در تفکر عمیق و درک مفاهیم است.