معنی درس ۴ هم نشین فارسی نهم + کلمات و آرایه ها

درس چهارم فارسی پایه نهم با عنوان “هم‌نشین” از جمله دروس مهم این کتاب است که تأکید زیادی بر انتخاب دوستان و تأثیر آن‌ها بر شخصیت انسان دارد. در این درس، مفهوم ارتباطات انسانی و چگونگی تاثیرگذاری دوستان و هم‌نشین‌ها در زندگی فردی و اجتماعی پرداخته می‌شود. این مقاله به تحلیل و بررسی معانی و آرایه‌های ادبی این درس می‌پردازد.

معنی صفحه ۳۰ درس چهارم فارسی نهم:

🔹 مصاحبت با یک دوست خوب و شکیبا، همچون وزش نسیم دل‌انگیزی است. معنی: دوستی با کسی که خوب و صبور است، همانند نسیمی دلپذیر است که به روح انسان شادابی می‌بخشد. این ارتباط، مانند نسیم، روح ما را تازه و آرام می‌کند. دانش زبانی:

• واژه‌های مهم:
  • پیوند: ارتباط
  • رویارو: برابر، مقابل
  • خرسندی: رضایت و خوشحالی
  • مصاحبت: هم‌صحبتی، هم‌نشینی
  • شکیبا: صبور و بردبار
  • دلانگیز: جذاب و دلپذیر
  • صفا: پاکی و طراوت
• نکته‌های ادبی: در این بیت، مصاحبت با یک دوست خوب به نسیم دل‌انگیز تشبیه شده است که نشان از لطافت و صفای این ارتباط دارد.

🔹 دیدار یار غایب، دانی چه ذوق دارد؟ ◈※◈ اَبری که در بیابان بر تشنه‌ای ببارد معنی: آیا می‌دانی که دیدار یار دور از دسترس چه میزان خوشحالی به همراه دارد؟ این لذت مانند بارانی است که در بیابان بر موجود تشنه‌ای می‌بارد و تشنگی او را فرو می‌نشاند. دانش زبانی:

• این بیت شامل چهار جمله است و در آن، فعل «است» بعد از “ابری” حذف شده است.
• آرایه‌های ادبی:
  • در این بیت، خوشحالی ناشی از دیدار یار غایب به باران در بیابان تشبیه شده است.
  • تکرار حروف «ر» و «ب» که به نوعی در بیان و نغمه شعر تأثیرگذار است.

🔹 انسان بی دوست، همواره غمگین است؛ به بیان دیگر، تنهایی، یکی از سنگین‌ترین مصائب است. “ذوقی چنان ندارد، بی دوست زندگانی.” معنی: فردی که بدون دوست باشد، همیشه در غم و ناراحتی است. زندگی بدون دوست همانند زندگی بی‌طعم و لذت است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در زندگی، نبود دوستان خوب است. دانش زبانی:

• واژه‌های مهم:
  • شبکه: گروهی از افراد یا اجزا که با هم کاری انجام می‌دهند، مانند خطوط انتقال اخبار.
  • مفید: ارزشمند و مهم
  • مصائب: مشکلات و دردسرها

معنی صفحه ۳۱ درس چهارم فارسی نهم:

🔹 آنچه در شناخت افراد به ما یاری می‌رساند، مشورت با پدر و مادر، معلمان دلسوز و مربیان با تجربه است که ما را از دام و چاه این راه آگاه می‌سازد و آسیب‌های این مسیر را نشان می‌دهد. چه بسیارند کسانی که لاف دوستی می‌زنند اما در حقیقت گرگ‌هایی در جامه گوسفندان هستند. معنی: در شناخت افراد و انتخاب هم‌نشین‌های خوب، مشورت با والدین، معلمان دلسوز و مربیان باتجربه بسیار مفید است. آن‌ها می‌توانند ما را از مشکلات این مسیر آگاه کنند و به ما نشان دهند که چه کسانی در ظاهر دوست هستند اما در واقعیت افراد فریب‌کار و مضر هستند.

معنی صفحه ۳۲ درس چهارم فارسی نهم:

🔹 تاُثیرگذاری هم‌نشین بر مَنش و کردار انسان چنان مهم و عمیق است که رسول اکرم (ص) می‌فرمایند: “انسان بر دین و آیین دوست و هم‌نشین خود است.” معنی: تأثیر دوستان و هم‌نشین‌ها بر رفتار و شخصیت انسان آن‌قدر عمیق و اساسی است که پیامبر اسلام فرموده‌اند: «شخصیت انسان تحت تأثیر دین و رفتار هم‌نشینانش قرار می‌گیرد.»

🔹 نشین با بدان که صحبت بد ◈※◈ گرچه پاکی، تو را پلید کند. معنی: با انسان‌های بد هم‌صحبت نشو، زیرا ممکن است انسان‌های بد بر پاکی تو اثر بگذارند و آن را آلوده کنند. آرایه ادبی:

• تضاد میان «پلید» و «پاک» در این بیت نشان از اهمیت انتخاب هم‌نشین مناسب دارد.

🔹 آفتاب ارچه روشن است او را ◈※◈ پاره ای ابر، ناپدید کند. معنی: هرچند که آفتاب روشن و درخشان است، یک تکه ابر کوچک می‌تواند آن را پوشانده و پنهان کند. آرایه ادبی:

• مراعات نظیر: آفتاب و ابر
• تشبیه: در اینجا، انسان پاک به آفتاب و هم‌نشین بد به تکه ابر تشبیه شده است.
• مفهوم: حتی اگر انسان پاک و نیکوکار باشیم، اما با انسان‌های بد هم‌نشینی کنیم، خوبی‌ها و نیکی‌های ما از بین می‌رود.

🔹 «هر که با بدان نشیند، اگر نیز طبیعتِ ایشان در او اثر نکند، به طریقتِ ایشان متّهم گردد». معنی: کسی که با انسان‌های بد هم‌نشینی کند، حتی اگر از رفتار آن‌ها پیروی نکند، به نوعی متهم به راه و روش آن‌ها می‌شود. آرایه ادبی:

• سجع: در این جمله، سجع بین کلمات «نشیند»، «نکند» و «گردد» به وضوح دیده می‌شود.

🔹 پسر نوح با بدان بنشست ◈※◈ خاندان نبوتش گم شد. معنی: پسر نوح به دلیل هم‌نشینی با انسان‌های بد، مقام نبوت و جایگاه خانوادگی خود را از دست داد. آرایه ادبی:

• مراعات نظیر: در اینجا بین «نوح» و «نبوت» ارتباط معنایی خاصی برقرار است.
• تلمیح: این بیت به داستان حضرت نوح (ع) و پسر او اشاره دارد.

🔹 سگ اصحاب کهف، روزی چند ◈※◈ پی نیکان گرفت و مردم شد! معنی: سگ اصحاب کهف به دلیل همراهی با انسان‌های خوب و نیک، ویژگی‌های انسانی پیدا کرد. دانش زبانی:

• در مصرع دوم، واژه «مردم» به معنی انسان به‌کار رفته است که در گذشته برای مفرد نیز استفاده می‌شده و فعل آن به صورت مفرد بود. آرایه ادبی:
• تملیح: این بیت به داستان اصحاب کهف اشاره دارد و سگ آن‌ها را به عنوان موجودی با ویژگی‌های انسانی معرفی می‌کند.

🔹 هم‌نشین تو از تو، به باید ◈※◈ تا تو را عقل و دین بیفزاید. معنی: دوست و هم‌نشین تو باید از خودت برتر و نیکوتر باشد تا بتواند چیزی به عقل و دین تو اضافه کند و تو را به سمت بهبود ببرد. دانش زبانی:

• به: در اینجا به معنی «بهتر» به‌کار رفته است.

معنی کلمات درس چهارم فارسی نهم:

• پیوند: برقراری ارتباط
• عمیق: در اینجا به معنی مهم و ریشه‌ای
• رویارو: روبه‌رو
• صلی الله علیه و آله: درود خدا بر او و خاندانش باد
• همدلی: اتحاد و دلسوزی
• دین: آیین
• خرسندی: رضایت و خوشحالی
• صحبت بد: هم‌نشین بد
• مصاحبت: هم‌نشینی و هم‌صحبتی
• پلید: آلوده
• شکیبا: صبور
• طبیعت ایشان: خلق و خوی آن‌ها
• دلانگیز: روح‌انگیز، دوست‌داشتنی
• طریقت: راه و روش
• صفا: پاکی و بی‌آلایش بودن
• خاندان: طایفه، ایل، و تبار
• غایب: دور از نظر
• نبوت: رسالت، پیامبری
• ذوق: اشتیاق
• اصحاب کهف: یاران غار
• کنونی: فعلی
• نیکان: انسان‌های خوب
• گسترده: فراگیر
• زمینه: دلایل اولیه
• در پی: به دنبال
• گرایش: تمایل
• مصائب: جمع مصیبت، بلا و گرفتاری‌ها
• عامل: سبب‌ساز
• لاف زدن: ادعا کردن
• همدم: رفیق، دوست
• لاف دوستی می‌زنند: ادعای دوستی می‌کنند
• نیکوخصال: با رفتارهای پسندیده
• جامه: لباس
• از تو به باید: به: بهتر
• می‌گریز: فرار کن، بگریز
• متعالی: بلندپایه
• مَنِش (کردار): اخلاق
• بیفزاید: افزایش دهد
• معاشرت: رفت‌وآمد، دوستی

جمع‌بندی

درس چهارم فارسی نهم به طور خاص به اهمیت هم‌نشینی با انسان‌های نیکوکار و تأثیر آن‌ها بر شخصیت و رفتار فرد پرداخته است. در این درس، با استفاده از اشعار و قصه‌های عبرت‌آمیز مانند داستان حضرت نوح (ع) و اصحاب کهف، بیان شده است که انتخاب دوستان و هم‌نشین‌های درست می‌تواند زندگی ما را دگرگون کند. این درس بر این نکته تأکید دارد که حتی اگر انسان پاک و نیکو باشیم، اما در کنار انسان‌های بد باشیم، خوبی‌های ما از بین می‌رود. در نهایت، هم‌نشینی با کسانی که برتری‌های اخلاقی دارند می‌تواند به رشد عقل و دین انسان کمک کند.