معنی درس ۱۴ پیدای پنهان فارسی نهم + کلمات و آرایه ها

درس چهاردهم کتاب فارسی پایه نهم با عنوان «پیدای پنهان» برگرفته از بخشی از کتاب توحید مفضل است که روایتی آموزنده از امام جعفر صادق (ع) به شاگرد خود مفضل بن عمر ارائه می‌دهد. این درس با نگاهی توحیدی، نظم و حکمت در آفرینش انسان و جهان را به زبان ادبی بیان می‌کند و از دانش‌آموز می‌خواهد با دیدی دقیق‌تر به اطراف خود بنگرد و نشانه‌های خالق را در دل آفرینش بشناسد. در این مقاله، معنی این درس به زبان ساده‌تر ارائه شده است. همچنین، کلمات مهم و آرایه‌های ادبی آن هم بررسی می‌شوند.

معنی بخش‌های مختلف درس ۱۴ – پیدای پنهان

صفحه ۱۰۳:

• متن:

جهان، جمله، فروغ روی حق دادن
حق اندر وی ز پیدایی است، پنهان

• معنی تازه:
  تمام هستی بازتابی از نور خداوند است؛ اما چون پروردگار در همه چیز حضور دارد و همه‌جا پیداست، به نظر می‌رسد از چشم‌ها پنهان است.

• واژگان مهم:
  جمله: همه | فروغ: نور، روشنایی | اندر: در

• آرایه ادبی:
  پارادوکس (متناقض‌نما): پیدای پنهان

صفحه ۱۰۴:

• ای مفضل، به یاد کردن خلقت انسان. پس، عبرت گیر از آن

ای مفضل! از آفرینش انسان سخن می‌گویم، پس از آن درس بگیر.

• تفکر کن ای مفضل، در هم اعضای بدن…

ای مفضل، در ساختار بدن انسان و اندیشمندی در آفرینش آن بیندیش که هر عضو با هدفی مشخص آفریده شده است.

• حضرت فرمود: بپرس از ایشان…

امام گفت: از کسانی که این پدیده‌ها را به طبیعت نسبت می‌دهند، بپرس که آیا این طبیعت، دانایی و قدرت انجام چنین کارهایی را دارد یا نه؟ اگر بگویند دارد، در حقیقت به وجود خدا اعتراف کرده‌اند و فقط نام طبیعت را به کار برده‌اند. اگر هم بگویند طبیعت دانایی و اراده ندارد، پس روشن است که این نظم نمی‌تواند از طبیعت بی‌جان آمده باشد.

• برای آنکه حرارت در دل جمع نشود…

برای اینکه گرمای درون بدن زیاد نشود و جان انسان را نگیرد.

صفحه ۱۰۵:

• اگر از این قوه‌ها حافظه را نمی‌داشت…

اگر حافظه در وجود انسان قرار داده نمی‌شد، زندگی او با دشواری‌های بسیار روبه‌رو می‌شد و کارهایش به‌هم می‌ریخت.

صفحه ۱۰۶:

• پس، داده است خداوند علیم به آدمی آنچه صلاح دین و دنیای اوست…

خداوند دانا آنچه برای دین و دنیای انسان سودمند است، در اختیار او گذاشته و دانشی که در حد توان انسان نیست، از او دور نگه داشته است.

• زیرا که چون آدمی را احتیاج به آب، شدیدتر است از نان…

چون نیاز انسان به آب بیشتر از نان است.

• و اگر آدمی را هرگز دردی نمی‌رسید…

اگر انسان هرگز درد نمی‌کشید، نه گناه را کنار می‌گذاشت، نه به خداوند پناه می‌برد و نه خضوعی از او دیده می‌شد.

• و به چه چیز مهربانی می‌کرد به مردم…

چگونه انسان به دیگران مهربانی می‌کرد و به نیازمندان کمک می‌نمود؟ آیا ندیدی کسی که به بیماری دچار می‌شود، به خدا روی می‌آورد، از او تندرستی می‌طلبد و برای آرامش دلش صدقه می‌دهد؟ آیا نمی‌بینی که خداوند دانا در همه امور، بر اساس حکمت رفتار کرده و هیچ کاری بی‌دلیل انجام نداده است؟

• پس من شاد وخوشحال برگشتم…

بنابراین، با آرامش خاطر و شادمانی برگشتم و برای دانشی که به دست آوردم، خدا را سپاس گفتم.

کلمات مهم درس ۱۴ فارسی نهم – پیدای پنهان

آرایه‌های ادبی مهم درس ۱۴ فارسی نهم

1. متناقض‌نما (پارادوکس)

   • مثال: پیدای پنهان

   • توضیح: چیزی که هم آشکار است و هم ناپیدا

2. تشخیص (جان‌بخشی)

   • نسبت دادن شعور یا قدرت به طبیعت برای نقد آن

3. سؤال بلاغی (استفهام انکاری)

   • مثلاً: اگر حافظه نبود، حال انسان چه بود؟

جمع‌بندی

درس «پیدای پنهان» از زیباترین و عمیق‌ترین درس‌های کتاب فارسی نهم است که در قالبی ادبی، نگاهی عرفانی و فلسفی به جهان دارد. این درس نشان می‌دهد که چگونه خداوند در تمام هستی حضور دارد اما گاه آن‌قدر آشکار است که پنهان به‌نظر می‌رسد. با بررسی آفرینش بدن انسان، دردها، حافظه، و حتی نیازهای او، نویسنده به حکمت بی‌نقص خداوند اشاره دارد. درک بهتر این درس نیازمند اندیشه و تعمق در واژه‌ها، آرایه‌ها و مفاهیم آن است.