معنی درس ۱۰ آرشی دیگر فارسی نهم + کلمات و آرایه ها

درس ۱۰ فارسی پایه نهم با عنوان «آرشی دیگر»، به توصیف نبرد و مقاومت ایرانیان در برابر دشمنان بی‌رحم و پیمان‌شکن در دوران جنگ تحمیلی می‌پردازد. در این درس، شاعر با استفاده از تصاویری عمیق و مفهومی، جنگ نابرابر ایران و عراق را به تصویر کشیده و نقش ایمان و دلیری رزمندگان ایرانی را در برابر ظلم و تجاوز دشمن نشان می‌دهد. کلمات و آرایه‌های ادبی که در این درس استفاده شده، علاوه بر عاطفی کردن فضا، عمق اندیشه و پیام‌های درونی متن را تقویت می‌کند.

متن درس ۱۰ فارسی نهم

1. جنگ، جنگی نابرابر بود
   جنگ، نبردی ناعادلانه و غیر قابل باور بود. کیسه‌های خاکی و خون‌آلود مرز بین ما و دشمن را مشخص می‌کرد. دشمن پیمان‌شکن و بی‌رحم با حملات مداوم و بی‌وقفه‌اش، مرزهای ما را جابجا می‌کرد.

   • واژه‌های مهم:

     • نابرابر: ناعادلانه

     • فوق باور: فراتر از درک و فهم

     • خط مرزی: مرز بین دو سرزمین

     • بدعهد: پیمان‌شکن

     • بی‌انصاف: بی‌رحم

     • بی‌امان: بدون توقف

   • آرایه‌های ادبی:

     • تکرار در عبارت‌هایی همچون «جنگی نابرابر»، «کیسه‌های خاکی و خونی»، «دشمن بدعهد و بی‌انصاف» و «هجوم بی‌امان».

2. از میان آتش و باروت
   از میان آتش و باروت، از هر سو، تیرهای وحشی و سرکش می‌بارید. موشک، خمپاره و ترکش‌ها پرتاب می‌شدند. در آن طرف، نیمی از جهان با تانک‌های آتشین در حال پیشروی بودند و در این طرف، رزمندگان ایرانی با تنها سلاح خود که ایمان بود، به مقابله با دشمن می‌پرداختند.

   • واژه‌های مهم:

     • باروت: مجاز از گلوله

     • تیرهای وحشی: استعاره از تیرهایی که کنترل نشده و غیرقابل پیش‌بینی هستند

     • موشک، خمپاره، ترکش: نشانه‌هایی از انواع سلاح‌ها

     • ایمان: سلاح معنوی رزمندگان

   • آرایه‌های ادبی:

     • جناس در کلمات «سرکش» و «ترکش».

     • مراعات نظیر در استفاده از واژه‌های مشابه مانند موشک، خمپاره، و ترکش.

     • تشبیه در عبارت «ایمان مانند سلاح جنگ».

     • تلمیح به جنگ ایران و عراق در عبارت «آن طرف و این طرف».

3. خانه‌های خاک و خون خورده
   خانه‌هایی که با خاک و خون آغشته شده بودند، جایگاه دلیران و رزمندگان ایرانی بودند. شهر خرمشهر که با خون شهدا رنگین شده بود، در آخرین لحظات خود، به آسمان نگاه می‌کرد و در میان آتش تانک‌ها می‌سوخت.

   • واژه‌های مهم:

     • افق: ناحیه‌ای از آسمان که به دورترین نقطه نگاه می‌شود

     • خانه‌های خاک و خون خورده: خانه‌هایی که با خاک و خون پر شده‌اند

     • شهر خونین: شهر آغشته به خون شهیدان

     • می‌سوخت: در حال نابودی و پایان یافتن

   • آرایه‌های ادبی:

     • واج‌آرایی در کلمات «خانه‌های خاک و خون خورده»

     • استعاره در «شیران» برای اشاره به رزمندگان ایرانی.

     • تشخیص در عبارت «چشم در چشم افق می‌دوخت» برای اشاره به خیره شدن به آسمان.

     • کنایه در «غروب آفتاب خویش» برای بیان نابودی و پایان عمر شهر.

     • تشبیه در «خانه‌های خاک و خون خورده» که به «مهد شیران و دلیران» تشبیه شده است.

4. در چنان حالی هراس انگیز
   در چنین وضعیتی که ترس و وحشت همه جا را فرا گرفته بود، شهر از پشت سنگرها، رزمندگان شجاع را فرا می‌خواند و می‌گفت: «ای مردان دلیر، امروز فصل جدیدی از تاریخ را رقم خواهید زد.»

معنی صفحه ۷۸ فارسی نهم:

جمله‌ها و معنی‌ها:

1. یک تنه با تانک می‌جنگم
   معنی: کودک ما غم و اندوه خود را فرو نشاند و بر خود مسلّط شد و به دشمن نگاه کرد (با دشمن رو در رو شد) و با صدایی آشکار و رسا گفت: «ای دشمن! آگاه باش که من حسین کوچکی از لشکر ایران هستم که مانند کوهی استوار و محکم در کمین تانک‌های نحس شما هستم تا آن‌ها را نابود کنم.»

   واژه‌های مهم:

   • یک‌تنه: به تنهایی

   • کمین: پنهان شدن به قصد از پا درآوردن دشمن

   آرایه‌های ادبی:

   • خوردن بغض: کنایه از کنترل کردن و پنهان کردن ناراحتی

   • مثل کوهی آهنین: تشبیه

2. ناگهان تکبیر، پَر وا کرد
   معنی: ناگهان، فریاد بلند الله و اکبر در آسمان پیچید و در میان آتش و گلوله، سر و صدایی برپا کرد. کودکی شجاع که مانند نارنجک بود، به طرف تانک‌ها حمله کرد.

   واژه‌های مهم:

   • تکبیر، پر واکرد: تکبیر گفته شد

   • ناگهان: قید

   • کرد: فعل ماضی

   • افتاد: ماضی ساده

   • نارنجک: مشتق (نارنج + ک)

   آرایه‌های ادبی:

   • پر واکردن تکبیر مانند پرنده: استعاره

   • آتش، باروت، نارنجک و تانک: مراعات نظیر

   • دهان تانک: تشخیص

   • باروت: مجاز از فشنگ

   • (تکبیر) در میان آتش و باروت، غوغا کرد: تشخیص

   • کودکی از جنس نارنجک: تشبیه

3. لحظه‌ای دیگر
   معنی: چند لحظه دیگر، از بین همه‌ی تانک‌ها، فقط، تپّه‌ای از خاکستر سرد و خاموش در میان دشت، باقی ماند. آسمان به خاطر شادی و اشتیاق، موسیقی می‌نواخت و رود خرمشهر شادی می‌کرد و شهر یک دفعه به خودش آمد و چشم گریانش را باز کرد و بر بالای گنبد زیبای مسجدی در پرچم سه رنگ جاودان ایران، داستان حماسه‌ی آرش قهرمان را دوباره می‌خواند و تماشا می‌کرد.

   واژه‌های مهم:

   • لحظه‌ای دیگر: ترکیب وصفی است و نقش قید زمان دارد.

   • تنها: قید

   • تلی: نهاد

   • خاکستر: متمم

   • خاکستر خاموش: ترکیب وصفی

   • شط خرمشهر: نهاد

   • اشک آلود: صفت مشتق – مرکب

   آرایه‌های ادبی:

   • دست دشت: تشخیص

   • دست و دشت: جناس

   • دف زدن آسمان: تشخیص و کنایه از شادی کردن

   • شهر: مجاز از مردم

   • ایهام: کف ۱- کف روی آب ۲- دست زدن (صدای برخورد امواج)

   • شهر به هوش آمد: تشخیص و کنایه از آگاهی

   • شهر چشم وا کرد: تشخیص

معنی کلمات درس آرشی دیگر فارسی نهم

1. افق: کناره‌های آسمان، انتهای دید

2. تجسم: تصویر ذهنی، دارای جسم شدن

3. عهد: بد پیمان

4. روایی: روایت کنندگی، رونق، روح

5. پرسان: پرسشگر

6. نام آور: نامدار، مشهور

7. دستان: لقب زال، پدر رستم، جهان پهلوان ایرانی

8. مشهور گنبد: برآمدگی بالای معابد و مساجد

9. دف: یکی از آلات موسیقی

10. زار: رنجور، ضعیف

11. سو: جهت

12. حمیت: مروت، جوانمردی، غیرت، رشک

13. شط: رود بزرگ که به دریا میریزد

14. کاردان: خردمند، کارآزموده

15. فوق باور: باور نکردنی، غیر قابل باور

16. سیرت: طریقه، روش، مذهب، خلق و خو

17. کمند: طناب، بند

18. ملازم: همراه، نوکر، ثابت قدم

19. مهد: گهواره، زمین هموار

20. گران: سنگین، وقار

21. عزل کردن: از شغل برکنار کردن

22. هجوم: حمله کردن، یورش، حمله‌ی ناگهانی

23. غوغا: جار و جنجال زیاد

24. تل: تپه بلندی

25. سرکش: عاصی، نافرمان، یاغی

26. غالب: غلبه کننده، چیره، بسیار، افزون

27. بی انصاف: ظالم، ستمکار، بیدادگر

جمع‌بندی

درس «آرشی دیگر» فارسی نهم با استفاده از تصاویر و کلمات عمیق و احساسی، شرایط سخت جنگ ایران و عراق و دلیری رزمندگان ایرانی را به تصویر می‌کشد. در این درس، نویسنده به توصیف جنگی نابرابر و غیرقابل باور می‌پردازد که در آن دشمن با قدرت‌های جهانی از یک سو حمله می‌کند و از سوی دیگر، تنها سلاح ایرانیان ایمان است. آرایه‌های ادبی همچون تشبیه، استعاره، جناس و تلمیح در این درس به کار رفته‌اند تا عمق احساسات و وقایع تاریخی را بیشتر نمایان کنند. این درس نشان‌دهنده‌ی ارزش‌های معنوی و فداکاری‌هایی است که در تاریخ ایران رقم خورده است.