معنی درس هفتم فارسی هفتم علم زندگانی + آرایه‌های ادبی

درس پایه هفتم کتاب فارسی پایه هفتم با عنوان «علم زندگانی» به روایت داستانی آموزنده می‌پردازد که در آن جوجه‌کبوتری با اشتیاق به پرواز درمی‌آید، اما با چالش‌ها و سختی‌های مسیر روبه‌رو می‌شود. این داستان به‌خوبی نشان می‌دهد که در زندگی، برای رسیدن به موفقیت، نیاز به تجربه، آموزش و پشتکار است و نباید بدون آمادگی و دانش کافی، به کارهای بزرگ دست زد.

متن و معنی درس هفتم فارسی هفتم

1. بیت اول: «کبوتر بچه‌ای با شوق پرواز به جرات کرد روزی بال و پر باز»

   معنی: جوجه‌کبوتری با اشتیاق و علاقه به پرواز، روزی با شهامت بال‌های خود را گشود.

2. بیت دوم: «پرید از شاخکی بر شاخساری گذشت از بامکی بر جو کناری»

   معنی: از شاخه‌ای کوچک به شاخه‌ای بزرگ‌تر پرید و از بامی کوچک به کنار جویباری گذشت.

3. بیت سوم: «نمودش بس که دور آن راه نزدیک شدش گیتی به پیش چشم تاریک»

   معنی: آن راه نزدیک به نظرش بسیار دور آمد و دنیا در نظرش تاریک شد.

4. بیت چهارم: «ز وحشت سست شد بر جای، ناگاه ز رنج خستگی درماند در راه»

   معنی: ناگهان از ترس بی‌حال شد و از شدت خستگی در راه ناتوان ماند.

5. بیت پنجم: «فتاد از پای، کرد از عجز فریاد ز شاخی، مادرش آواز در داد»

   معنی: از پا افتاد و از ناتوانی فریاد زد؛ مادرش از شاخه‌ای با صدای بلند او را صدا زد.

6. بیت ششم: «تو را پرواز بس زود است و دشوار ز نوکاران که خواهد کار بسیار؟»

   معنی: پرواز برای تو بسیار زود و سخت است؛ چه کسی از تازه‌کاران انتظار کارهای بزرگ دارد؟

7. بیت هفتم: «هنوزت نیست پای برزن و بام هنوزت نوبت خواب است و آرام»

   معنی: هنوز توانایی رفتن به کوچه و بام را نداری؛ اکنون زمان خواب و استراحت توست.

8. بیت هشتم: «ترا توش هنر می‌باید اندوخت حدیث زندگی می‌باید آموخت»

   معنی: باید مهارت و هنر را بیاموزی و داستان زندگی را یاد بگیری.

9. بیت نهم: «بباید هر دو پا محکم نهادن از آن پس فکر بر پای ایستادن»

   معنی: باید ابتدا هر دو پایت را محکم بگذاری و سپس به فکر ایستادن باشی.

10. بیت دهم: «من اینجا چون نگهبانم تو چو گنج ترا آسودگی باید مرا رنج»

    معنی: من مانند نگهبان هستم و تو همچون گنج؛ تو باید در آسایش باشی و من رنج مراقبت از تو را تحمل کنم.

11. بیت یازدهم: «مرا در دام‌ها بسیار بستند ز بالم کودکان پرها شکستند»

    معنی: مرا در دام‌های بسیاری گرفتار کردند و کودکان بال‌هایم را شکستند.

12. بیت دوازدهم: «گه از دیوار سنگ آمد، گه از در گهم سر پنجه خونین شد، گهی سر»

    معنی: گاهی از دیوار و گاهی از در به من سنگ زدند؛ گاهی پنجه‌ام خونین شد و گاهی سرم.

13. بیت سیزدهم: «نگشت آسایشم یک لحظه دمساز گهی از گربه ترسیدم گه از باز»

    معنی: لحظه‌ای آسایش نداشتم؛ گاهی از گربه و گاهی از باز (پرنده شکاری) ترسیدم.

14. بیت چهاردهم: «هجوم فتنه‌های آسمانی مرا آموخت علم زندگانی»

    معنی: هجوم بلاها و سختی‌های روزگار، به من دانش زندگی را آموخت.

15. بیت پانزدهم: «نگردد شاخک بی‌بن، برومند ز تو سعی عمل باید، ز من پند»

    معنی: شاخه‌ی بدون ریشه، پربار نمی‌شود؛ از تو تلاش و عمل لازم است و از من پند و اندرز.

آرایه‌های ادبی درس هفتم فارسی هفتم

1. تشبیه:

   • «من اینجا چون نگهبانم تو چو گنج»: در این بیت، مادر خود را به نگهبان و فرزندش را به گنج تشبیه کرده است.
   • «هجوم فتنه‌های آسمانی مرا آموخت علم زندگانی»: مشکلات و سختی‌های زندگی به هجوم فتنه‌های آسمانی تشبیه شده‌اند.

2. کنایه:

   • «شدش گیتی به پیش چشم تاریک»: کنایه از ناامیدی و ترس.
   • «فتاد از پای»: کنایه از ناتوانی و خستگی شدید.
   • «ترا توش هنر می‌باید اندوخت»: کنایه از نیاز به یادگیری و کسب مهارت.

3. مراعات نظیر:

   • «بام، شاخسار، شاخک، جو کنار»: استفاده از واژگانی که به محیط طبیعی و عناصر آن اشاره دارند.
   • «گربه، باز، دام»: اشاره به عوامل تهدیدکننده برای کبوتر.

4. تضاد:

   • «ترا آسودگی باید مرا رنج»: تضاد بین آسودگی و رنج.
   • «هنوزت نوبت خواب است و آرام»: تضاد بین خواب و بیداری یا فعالیت.

5. جان‌بخشی (تشخیص):

   • «شدش گیتی به پیش چشم تاریک»: نسبت دادن حالت تاریکی به دنیا.
   • «هجوم فتنه‌های آسمانی»: نسبت دادن هجوم به فتنه‌ها.

جمع‌بندی

درس «علم زندگانی» با بهره‌گیری از داستانی تمثیلی، به اهمیت تجربه‌اندوزی، آموزش و صبر در مسیر زندگی می‌پردازد. استفاده از آرایه‌های ادبی مانند تشبیه، کنایه، مراعات نظیر، تضاد و جان‌بخشی، به غنای ادبی و تأثیرگذاری بیشتر این درس افزوده است. این آرایه‌ها به خواننده کمک می‌کنند تا مفاهیم عمیق‌تری از متن برداشت کرده و با احساسات و تجربیات شخصیت‌های داستان همذات‌پنداری کند.