معنی درس هشتم (دریاقلی) فارسی ششم دبستان + کلمات، هم خانواده و متضاد

درس هشتم فارسی پایه ششم دبستان با عنوان دریاقلی به یکی از قهرمانان جنگ تحمیلی اشاره دارد که با شجاعت و ازخودگذشتگی، نقشی حیاتی در دفاع از کشور ایفا کرد. این درس علاوه بر بیان اهمیت وطن‌دوستی، ما را با ارزش‌های ایثار، شجاعت و مسئولیت‌پذیری آشنا می‌کند. در ادامه، به بررسی معانی، کلمات مهم، هم‌خانواده‌ها و متضادهای این درس می‌پردازیم.

معنی شعر درس هشتم فارسی ششم

دریاقلی! رکاب بزن، یا علی بگو ◈※◈ چشم انتظار همت تو، دین و میهن است

معنی: ای دریاقلی! با قدرت رکاب بزن و نام علی را بر زبان بیاور، زیرا سرنوشت دین و وطن به تلاش و اراده‌ی تو گره خورده است.

نکات ادبی و دستوری:

• چشم‌انتظار: کنایه از منتظر بودن
• یا علی گفتن: کنایه از گرفتن تصمیمی جدی و قاطع
• ردیف: است
• قافیه: میهن، تن، روشن، الکن
• فعل امر: بزن، بگو

فردا اگر درنگ کنی، کوچه‌های شهر ◈※◈ میدانِ جنگ تن به تن و تانک با تن است

معنی: اگر معطل کنی و امروز اقدام نکنی، فردا کوچه‌های شهر به میدان نبردی تبدیل می‌شود که در آن، مردم باید با دستان خالی در برابر تانک‌های دشمن بایستند.

نکات ادبی و دستوری:

• واژه‌آرایی: تکرار واژه‌ی تن
• نهاد: کوچه‌های شهر
• گزاره: میدان جنگ تن به تن و تانک با تن است

از راه اگر بمانی و روشن شود هوا ◈※◈ تکلیف شهر خاطره‌های تو، روشن است

معنی: اگر در مسیر متوقف شوی و فرصت از دست برود، سرنوشت شهری که پر از خاطرات توست، نابودی و خرابی خواهد بود.

نکات ادبی و دستوری:

• تکلیف چیزی روشن شدن: کنایه از مشخص شدن نتیجه‌ی یک اتفاق
• ترکیب اضافی: تکلیف شهر – خاطره‌های تو

دریاقُلی! به وسعتِ دریاست نام تو ◈※◈ تاریخ در تلفّظِ نام تو اَلکَن است

معنی: دریاقلی! نام تو به بزرگی و عظمت دریا گره خورده است. تاریخ آن‌قدر در برابر شجاعت تو حیران است که نمی‌تواند نام تو را به‌درستی ادا کند.

نکات ادبی و دستوری:

• تشبیه: مقایسه‌ی نام دریاقلی با دریا
• شخصیت‌بخشی: تاریخ را ناتوان از تلفظ کردن نام دریاقلی دانسته است
• فعل امر: بزن، بگو

کلمات مهم درس هشتم فارسی ششم

✅ توان: طاقت، قدرت
✅ سقوط: فرو افتادن، به‌دست دشمن افتادن
✅ بهنگام: به‌موقع، در لحظه‌ی مناسب
✅ گورستان: آرامگاه، قبرستان
✅ جان‌فشانی: فداکاری، ایثار
✅ محدود: کم، اندک
✅ جوامع بشری: جوامع انسانی، گروه‌های مردم
✅ وابسته: متکی، نیازمند
✅ فرسوده: کهنه، پوسیده
✅ ارج نهادن: ارزش و احترام قائل شدن
✅ دلاور: شجاع، دلیر
✅ مرز: حد، سرحد
✅ همت: اراده، قصد
✅ درنگ: تأخیر، صبر
✅ محاصره: در تنگنا قرار دادن، احاطه کردن

کلمات هم‌خانواده درس هشتم فارسی ششم

✅ خاطر → خاطره، خطور، خطر
✅ دفاع → مدافع، دفعه، دفع
✅ مقدس → قدس، اقدس، قدیس
✅ سقوط → ساقط، سقط
✅ مانع → منع، ممنوع، موانع
✅ محاصره → حصار، حصر
✅ تکلیف → مکلف، تکالیف
✅ ظلم → ظالم، مظلوم
✅ وسعت → وسیع، واسع
✅ زمان → زمانه، زمینه
✅ انتقال → منتقل، نقل، ناقل
✅ سرعت → سریع

کلمات متضاد درس هشتم فارسی ششم

✅ شب ≠ روز
✅ بی‌شمار ≠ کم‌شمار
✅ آباد ≠ ویران
✅ جنگ ≠ صلح
✅ دشمن ≠ دوست
✅ ناگوار ≠ خوشایند

جمع‌بندی

داستان دریاقلی ما را با مفهوم عمیق فداکاری و عشق به وطن آشنا می‌کند. قهرمان داستان با تمام توان خود تلاش کرد تا از سقوط آبادان جلوگیری کند و درسی جاودانه از شجاعت و ازخودگذشتگی به ما آموخت. علاوه بر پیام حماسی و انگیزشی این درس، نکات ادبی و زبانی ارزشمندی در آن وجود دارد که شناخت آن‌ها به درک بهتر متن کمک می‌کند.