معنی درس نهم فارسی هفتم نصیحت امام (قدس سره) شوق خواندن + آرایه‌های ادبی

درس نهم فارسی پایه هفتم با محوریت نامه‌های امام خمینی (ره) و خاطراتی از زندگی علمی و روحانی ایشان، بر اهمیت وظایف اسلامی و اخلاقی تأکید دارد. در این درس، به بررسی نامه‌نگاری‌های امام خمینی و همچنین آشنایی با شخصیت‌های فرهنگی و مذهبی ایران پرداخته می‌شود. این درس علاوه بر محتواهای دینی و اخلاقی، شامل آرایه‌های ادبی متنوعی است که در متن‌ها و جملات مختلف مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این مقاله، به معنی و تحلیل آرایه‌های ادبی صفحات مختلف درس نهم پرداخته خواهد شد.

تحلیل معنای درس و آرایه‌های ادبی

صفحه ۸۰

دانش‌آموزان یک مدرسه دخترانه برای امام خمینی (ره) نامه می‌نویسند. آنها در نامه‌شان به کتاب درسی خود اشاره می‌کنند که در آن نوشته شده است، امام محمّدتقی، علیه السّلام، نامه‌ای نصیحت‌آمیز به یکی از یاران خود نوشته است. دانش آموزان می‌نویسند: «ولی اماما، ما شما را نمی‌توانیم نصیحت کنیم، زیرا شما بزرگوارید و از همه گناهان به دورید. شما آن امام بت‌شکنی هستید که مدّت چهل سال است نمازهای شبتان ترک نشده».
امام خمینی در پاسخ نامه دانش آموزان که خواسته بودند آنها را نصیحت کنند، نوشتند:

آرایه‌های ادبی:

• اماما: ندا و مُنادا
• شما: نهاد
• بزرگوار: مسند
• همه گناهان: متمم
• به دور: مسند

صفحه ۸۱

باسمه تعالی
«فرزندان عزیزم، نامه محبّت‌آمیز شما را قرائت کردم. کاش شما عزیزان مرا نصیحت می‌کردید که محتاج آنم. امید است با نشاط و خرّمی درس‌هایتان را خوب بخوانید و در همان حال، به وظایف اسلامی که انسان‌ها را می‌سازد، عمل کنید و اخلاق خود را نیکو کنید و اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید و آنها را از خود راضی کنید و به معلّم‌هایتان احترام زیاد بگذارید. سعی کنید برای اسلام و جمهوری اسلامی و کشورتان مفید باشید. از خداوند، تعالی، سلامت و سعادت و ترقّی در علم و عمل برای شما نور چشمان، آرزو می‌کنم. سلام بر همه شماها».

آرایه‌های ادبی:

• کنایه: “نور چشمان” کنایه از عزیزان

صفحه ۸۲

علّامه محمّدتقی جعفری، از همان کودکی کنجکاو و دقیق بود. همراه دایی و برادرش به دامن طبیعت می‌رفت. طبیعت را دوست داشت و می‌کوشید از زیبایی‌های آن لذّت ببرد. او، گاه دقایقی طولانی به یک گل خیره می‌شد و نشاط عجیبی احساس می‌کرد. گاهی وقت‌ها برای شنیدن صدای پرندگان، روی تخته سنگی دراز می‌کشید و چشم‌هایش را می‌بست و به آواز آنها که با صدای رودخانه در هم می‌آمیخت، گوش می‌سپرد. از تلخ‌ترین خاطرات روزهای کودکی او، دیدن کسانی بود که با تیرکمان به صید پرنده‌ها می‌پرداختند. او از صید گنجشکی کوچک با تیرکمان، احساس بیزاری و تنفّر می‌کرد. وقتی در حیاط مدرسه می‌شنید که هم‌کلاسی‌هایش با هیجان از شکار پرنده‌ای حرف می‌زنند، با ناراحتی از آنها دور می‌شد. او شیفته طبیعت بود و از اینکه کسانی با خشونت سعی می‌کردند طبیعت زیبا و آرام را بر هم بزنند، رنج می‌برد.

آرایه‌های ادبی:

• کنجکاو و دقیق: مسند
• بود: فعل اسنادی

صفحه ۸۳

 از روزی که وارد مدرسه شده بود، کلاس درس را نیز مثل گشت و گذار در صحراها و باغ‌ها دوست می‌داشت. همان‌قدر که از بازی کردن لذّت می‌برد، از حلّ مسائل ریاضی، خواندن جغرافیا و علوم به وجد می‌آمد. او تعجّب می‌کرد که چرا بعضی از بچّه‌ها درس را به اندازه بازی کردن دوست ندارند و موقع شنیدن و خواندن شعر، احساس شادی نمی‌کنند.
در اوّلین ساعات حضورش در قم به حرم حضرت معصومه (س) پناه برد. سر بر ضریح آن حضرت گذاشت و آرام اشک ریخت. از خداوند خواست به او در راهی که انتخاب کرده است؛ اخلاص و همّت بلند، عطا کند و به قلب نگران مادر نیز آرامش و نشاط بخشد و بیماری و کسالت او را شفا دهد.
زیارت حضرت معصومه (س) به او آرامش بخشید. باز هم شوق خواندن و عطش مطالعه در وجودش زنده شد. مشتاقانه به سوی «مدرسه دارالشّفای» قم به راه افتاد. از حرم تا مدرسه راهی نبود، تنها چند قدم.
حرم، دل او را آرام می‌کرد و مدرسه، اندیشه‌اش را.

آرایه‌های ادبی:

• حرم: نهاد
• دل او: مفعول
• مدرسه: نهاد
• اندیشه اش: مفعول

ادامه داستان زندگی علّامه جعفری:

حجره‌ای ساده و کوچک نصیب او شد. حجره‌ای که فضای آن بیش از شش متر مربّع نبود و گلیم کهنه و ساده‌ای کف آن را پوشانده بود. حجره‌ای که برای محمّدتقی از همه دنیا بزرگ‌تر بود. حالا می‌توانست در کلاس درس استادان مختلف، شرکت کند و هر روز تا نیمه‌های شب به مطالعه و اندیشیدن بپردازد.

آرایه‌های ادبی:

• حجره‌ای ساده و کوچک: نهاد
• نصیب او: مسند
• حجره: نهاد
• محمدتقی: متمم
• همه دنیا: متمم
• بزرگتر: مسند
• بود: فعل اسنادی

جمع‌بندی

درس نهم فارسی هفتم به معرفی شخصیت‌های مذهبی و علمی، از جمله امام خمینی (ره) و علّامه محمّدتقی جعفری، می‌پردازد و مفاهیمی چون اخلاق، وظایف اسلامی و عشق به علم را تبیین می‌کند. استفاده از آرایه‌های ادبی در این متن‌ها، به عمق معنای هر جمله افزوده و به زیبایی‌های کلام امام خمینی (ره) و علّامه جعفری کمک کرده است. این درس نه تنها جنبه‌های فرهنگی و مذهبی را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد، بلکه آن‌ها را با آرایه‌های ادبی مختلف نیز آشنا می‌سازد که در فهم بهتر متن‌ها کمک می‌کند.