معنی درس ششم فارسی دهم + لغات و آرایه های ادبی

درس ششم فارسی پایه دهم با عنوان “مهر و وفا”، یکی از دروس زیبا و آموزنده است که در آن اهمیت وفاداری و دوستی واقعی به تصویر کشیده شده است. این درس با بهره‌گیری از هنرهای ادبی مختلف مانند کنایه، تشخیص و استعاره، پیام‌های عمیقی را به خواننده منتقل می’کند. در این مقاله، به بررسی معنی اشعار، لغات و آرایه‌های ادبی به کار رفته در این درس می’پردازیم.

معنی و آرایه های درس ششم فارسی دهم

1. هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد / خداش در همه حال از بلا نگه دارد معنی: هر کس که از کسانی که وفادار هستند حمایت و پشتیبانی کند، خداوند نیز او را در هر زمان از مصائب و بلایا محافظت خواهد کرد. قلمرو ادبی: “جانب کسی را نگه داشتن” به عنوان کنایه‌ای از حمایت و یاری رساندن مورد استفاده قرار گرفته است.
2. حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست / که آشنا سخن آشنا نگه دارد معنی: من فقط داستان و سخن دوست را برای خود او می’گویم؛ زیرا تنها اوست که می’تواند رازهای من را بفهمد و نگه دارد. قلمرو ادبی: تناسب میان واژه’های “حدیث”، “نگویم”، “سخن” و واژه’های “دوست” و “آشنا”، و تکرار این واژه‌ها.
3. دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای / فرشته ات به دو دست دعا نگه دارد معنی: ای دل، زندگی خود را به گونه‌ای بساز که اگر دچار لغزش و خطا شدی، فرشته آسمانی با دست‌های دعا برای بخشش گناه تو از خداوند درخواست کند و تو را از آسیب‌ها حفظ نماید. قلمرو ادبی: “دلا” به عنوان تشخیص و “بلغزد پای” به عنوان کنایه از ارتکاب گناه.
4. گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان / نگاه دار سر رشته تا نگه دارد معنی: اگر می‌خواهی که معشوقت پیمان و عهد خود را با تو نشکند، تو نیز وفاداری خود را حفظ کن تا او نیز به تو وفادار بماند. قلمرو ادبی: “سر رشته” به عنوان استعاره از “محبت”.
5. صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی / ز روی لطف بگویش که جا نگاه دارد معنی: ای باد صبا، اگر دل مرا در زلف یار دیدی، با لطف به او بگو که نسبت به من بی‌مهری نکند. قلمرو ادبی: “صبا” به عنوان تشخیص.
6. چو گفتمش که دلم را نگاه دار. / چه گفت: ‘ز دست بنده چه خیزد خدا نگه دارد’ معنی: وقتی به معشوقم گفتم دل مرا حفظ کن، او گفت از دست من چه کاری برمی‌آید؛ خداوند دل تو را حفظ خواهد کرد. قلمرو ادبی: استفهام انکاری و “ز دست بنده چه خیزد” به عنوان تعبیر از ناتوانی انسان.
7. سر وزر و دل و جانم فدای آن یاری / که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد معنی: جان و دارایی و تمام وجودم فدای کسی است که حق دوستی و محبت را رعایت کند و نسبت به من وفادار باشد. قلمرو ادبی: “سر و زر و دل و جان” به عنوان کنایه از تمام وجود انسان.
8. غبار راهگذارت کجاست تا حافظ / به یادگار نسیم صبا نگه دارد معنی: غبار راه تو کجاست تا من حافظ به یادگار باد صبا آن را حفظ کنم. قلمرو ادبی: تخلص شاعر “حافظ” و تشخیص باد صبا.

جمع‌بندی

درس ششم فارسی دهم، با استفاده از آرایه‌های ادبی همچون کنایه، تشخیص، و استعاره، مفهوم عمیق وفاداری و اهمیت دوستی واقعی را بیان می’کند. این درس نشان می’دهد که وفاداری به دیگران نه تنها از منظر انسانی، بلکه از نظر الهی نیز مورد توجه و پاداش قرار می‌گیرد. فهم این اشعار به ما یادآوری می’کند که در روابط انسانی و دینی خود باید همواره وفادار و صادق باشیم.