سوالات منطق دهم انسانی درس ۹ با جواب

درس نهم منطق پایه دهم انسانی با موضوع “قضایای شرطی و قیاس استثنایی” به بررسی یکی از مهم‌ترین موضوعات استدلالی می‌پردازد. این درس مفاهیمی مانند قضایای شرطی متصل و منفصل، انواع قضایای منفصل، و ساختار قیاس‌های استثنایی را بررسی می‌کند که در فهم بهتر فرآیندهای منطقی و استدلال‌های روزمره نقش اساسی دارند. در ادامه، مجموعه‌ای از پرسش‌های کاربردی مرتبط با این درس ارائه شده است.

سؤالات و پاسخ‌ها منطق دهم انسانی درس نهم

۱. قضیه شرطی چگونه تعریف می‌شود؟ همراه با نمونه توضیح دهید.
پاسخ: قضیه شرطی نوعی بیان است که رابطه‌ای میان دو حالت یا نسبت ایجاد می‌کند. این رابطه ممکن است پیوسته (متصل) یا جدا (منفصل) باشد.
نمونه:

• اگر باران نبارد، خشکسالی رخ خواهد داد.
• یا باران می‌بارد یا خشکسالی می‌شود.

۲. منظور از قضیه شرطی متصل چیست؟ نمونه بیاورید.
پاسخ: به قضایایی که ساختار آن‌ها به صورت «اگر… آنگاه…» است و به اتصال میان دو نسبت اشاره دارند، شرطی متصل می‌گویند.
نمونه:

• اگر هوا سرد شود، آنگاه برف می‌بارد.

۳. شرطی منفصل به چه معناست؟ مثال بزنید.
پاسخ: شرطی منفصل به قضایایی گفته می‌شود که ساختار آن‌ها به صورت «یا… یا…» است و به گسستگی یا تضاد بین دو نسبت حکم می‌شود.
نمونه:

• یا به موقع می‌رسی یا جلسه را از دست می‌دهی.

۴. چرا به قضایای شرطی متصل این نام را داده‌اند؟ توضیح دهید.
پاسخ: دلیل نام‌گذاری این است که این نوع قضایا به پیوند و اتصال میان دو نسبت اشاره دارند.
نمونه‌ها:

• اگر روز طولانی باشد، آنگاه خورشید دیر غروب می‌کند.
• هرگاه چراغ روشن باشد، اتاق روشن خواهد شد.

۵. اجزای تشکیل‌دهنده قضایای شرطی چیست؟ همراه با مثال توضیح دهید.
پاسخ: این قضایا از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند: شرط (مقدم) و نتیجه شرط (تالی).
نمونه:

• اگر تمرین کنی، موفق خواهی شد.
  شرط (مقدم): تمرین کنی / نتیجه (تالی): موفق خواهی شد.

۶. آیا شرط (مقدم) همیشه در ابتدا قرار دارد؟ توضیح دهید و مثال بزنید.
پاسخ: خیر، ممکن است ترتیب اجزای قضیه تغییر کند؛ اما از لحاظ معنایی، مقدم همان شرط است و تالی نتیجه آن.
نمونه:

• تو حتماً قبول می‌شوی، اگر خوب مطالعه کرده باشی.

۷. قضایای شرطی منفصل به چه دسته‌هایی تقسیم می‌شوند؟ با مثال توضیح دهید.
پاسخ: شرطی‌های منفصل سه نوع اصلی دارند:

1. منفصل حقیقی: اگر عددی فرد باشد، زوج نیست و برعکس.
2. منفصل مانعةالجمع: یا کتاب را می‌خوانی یا آن را به کتابخانه برمی‌گردانی؛ اما نمی‌توانی هر دو را انجام دهی.
3. منفصل مانعةالرفع: یا از ماشین استفاده می‌کنی یا از دوچرخه؛ یکی را باید انتخاب کنی.

۸. چگونه می‌توان انواع شرطی منفصل را از هم تشخیص داد؟
پاسخ: با پاسخ دادن به دو پرسش زیر:

1. آیا ممکن است دو بخش قضیه همزمان صادق باشند؟
2. آیا ممکن است دو بخش قضیه همزمان کاذب باشند؟

• • اگر پاسخ به هر دو سوال منفی باشد، قضیه منفصل حقیقی است.
  • اگر فقط اولی منفی باشد، مانعةالجمع است.
  • اگر فقط دومی منفی باشد، مانعةالرفع است.

جمع‌بندی

در این درس، با مفاهیم مهمی از جمله قضایای شرطی متصل و منفصل، انواع قیاس‌های استثنایی و نحوه تشخیص آن‌ها آشنا شدیم. این موضوعات درک دقیق‌تری از منطق و استدلال‌های درست ارائه می‌دهند. استفاده صحیح از این مفاهیم در تحلیل مسائل روزمره و علمی، مهارتی ارزشمند است که با تمرین و تکرار تقویت می‌شود.