سوالات متن درس پنجم قدرت پرواز دین و زندگی دوازدهم انسانی با جواب

در درس پنجم دین و زندگی پایه دوازدهم انسانی، به موضوع اختیار و نقش آن در زندگی انسان پرداخته می‌شود. این درس با تأکید بر جایگاه اراده و انتخاب در تعیین سرنوشت انسان، نشان می‌دهد که چگونه اختیار در زندگی روزمره، تصمیم‌گیری‌ها و حتی مسئولیت‌پذیری ما تأثیرگذار است. در ادامه، مجموعه‌ای از سوالات این درس همراه با پاسخ‌های آن ارائه شده است.

سوالات متن دینی دوازدهم انسانی درس پنجم

سوالات و پاسخ‌های درس ۵ دین و زندگی دوازدهم انسانی

چه کسی تنها خالق، مالک و مدبّر جهان است و آیا موجود دیگری در اداره‌ی آن سهیم است؟
✅ پاسخ: تنها خداوند خالق، مالک و تدبیرکننده‌ی جهان است و هیچ مخلوقی در اداره‌ی آن شریک او نیست.
با ذکر مثال، تفاوت بین اعمال اختیاری و غیراختیاری را توضیح دهید.
✅ پاسخ: برای مثال، ضربان قلب و حرکات یک دست لرزان بر اثر بیماری، جزو اعمال غیرارادی هستند؛ اما راه رفتن یا برداشتن یک قاشق غذا، اعمالی اختیاری‌اند که تحت کنترل اراده‌ی ما قرار دارند.
اختیار به چه معناست و چه جایگاهی در زندگی دارد؟
✅ پاسخ: اختیار به معنای توانایی انجام دادن یا ترک یک عمل است. این ویژگی ذاتی انسان باعث می‌شود که او مسئول انتخاب‌های خود باشد و در تصمیم‌گیری‌هایش نقش ایفا کند.
شخصی که اختیار را در گفتار انکار می‌کند، در عمل چگونه رفتار می‌کند؟
✅ پاسخ: چنین فردی در گفتار اختیار را انکار می‌کند، اما در زندگی روزمره به اختیار خود عمل کرده و آن را اثبات می‌کند.
آیا تمام جوانب زندگی ما تحت اختیار ماست؟ توضیح دهید.
✅ پاسخ: خیر، برخی امور مانند ضربان قلب، عملکرد دستگاه گوارش و گردش خون خارج از کنترل ما هستند، اما تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های ما در زندگی، حاصل اختیار ماست.
سه شاهد برای اثبات اختیار انسان را نام ببرید و توضیح دهید.
✅ پاسخ:
۱- تفکر و تصمیم‌گیری: انسان همواره برای انتخاب‌های خود فکر می‌کند و سپس تصمیم می‌گیرد.
۲- احساس رضایت یا پشیمانی: انسان پس از انجام کارهای اختیاری، احساس خوشحالی یا پشیمانی می‌کند.
۳- مسئولیت‌پذیری: هر فرد خود را مسئول اعمالش می‌داند و در قبال آن پاسخگوست.
بیت «این که فردا این کنم یا آن کنم / خود دلیل اختیار است ای صنم» چه مفهومی دارد؟
✅ پاسخ: این بیت به توانایی تصمیم‌گیری انسان اشاره دارد و نشان می‌دهد که اختیار امری مسلم است.
دو بیت شعر در مورد اختیار آورده شده است. مفهوم آن‌ها را بیان کنید:
🔹 گر نبودی اختیار این شرم چیست؟ / این دریغ و خجلت و آزرم چیست؟
🔹 وان پشیمانی که خوردی زان بدی / ز اختیار خویش گشتی مهتدی
✅ پاسخ: این ابیات نشان می‌دهند که احساس شرم و پشیمانی پس از انجام عمل اشتباه، نشانگر وجود اختیار در انسان است.
آیا انسان در پذیرش یا رد دلایل الهی اختیار دارد؟ کدام آیه به این مسئله اشاره دارد؟
✅ پاسخ: بله، آیه‌ی «قَد جاءَکُم بَصائِرُ مِن رَبِّکُم فَمَن اَبصَرَ فَلِنَفسِه وَ مَن عَمِیَ فَعَلَیها» به این موضوع اشاره دارد که انسان مختار است بین پذیرش یا رد هدایت الهی.
چه تفاوتی میان قدر و قضا وجود دارد؟
✅ پاسخ: قدر به معنای اندازه‌گیری و تعیین ویژگی‌های یک پدیده است، اما قضا به معنای حکم و اجرای نهایی آن است.
چرا جهان نیازمند قانونمندی است؟
✅ پاسخ: بدون قوانین مشخص، انسان نمی‌توانست انتخابی آگاهانه انجام دهد و اعمالش بدون هدف می‌بود.
تقدیر الهی شامل چه مواردی است؟
✅ پاسخ: تقدیر الهی فقط شامل اندازه‌گیری نیست، بلکه کیفیت، ویژگی‌ها و ارتباطات بین موجودات را هم دربرمی‌گیرد.
چرا اگر اختیار وجود نداشت، پشیمانی معنا نداشت؟
✅ پاسخ: اگر اختیار نبود، هیچ دلیلی برای احساس ندامت یا رضایت از اعمال وجود نداشت، زیرا همه‌چیز از پیش تعیین شده بود.
آیه «اِنّا هَدَیناهُ السَّبیلَ اِمّا شاکِرًا وَ اِمّا کَفورًا» چه پیامی دارد؟
✅ پاسخ: این آیه تأکید می‌کند که انسان مختار است مسیر هدایت یا گمراهی را انتخاب کند.
چرا زندگی بدون نظم و قانون امکان‌پذیر نیست؟
✅ پاسخ: چون اگر قوانین ثابت نباشند، انسان نمی‌تواند برای آینده برنامه‌ریزی کند یا مسئولیت کارهایش را بپذیرد.
چرا هیچ‌کس نمی‌تواند از اختیار فرار کند؟
✅ پاسخ: حتی تصمیم به فرار از اختیار، خود یک انتخاب است و نشان می‌دهد که اختیار همیشه همراه انسان است.
چرا شناخت قضا و قدر برای تصمیم‌گیری صحیح ضروری است؟
✅ پاسخ: چون شناخت قوانین جهان باعث می‌شود انسان انتخاب‌های بهتری داشته باشد و از اشتباهات احتمالی پرهیز کند.
سخن امام علی (ع) درباره‌ی قضا و قدر چه معنایی دارد؟
✅ پاسخ: امام (ع) فرمودند: «از قضای الهی به قدر الهی پناه می‌برم»؛ یعنی انسان می‌تواند با آگاهی و اختیار، از یک سرنوشت ناخوشایند به سوی سرنوشت بهتر حرکت کند.
چگونه می‌توانیم بهترین استفاده را از اختیار خود داشته باشیم؟
✅ پاسخ: با تفکر، مشورت، آگاهی از قوانین جهان و انتخاب‌های درست.
مثالی برای تأثیر شناخت تقدیرات الهی در زندگی روزمره بزنید.
✅ پاسخ: دانستن اینکه خوردن غذای سالم برای بدن مفید است، باعث می‌شود انسان غذای سالم را انتخاب کند.
چرا مسئولیت‌پذیری نشانه‌ی اختیار است؟
✅ پاسخ: چون اگر اختیار وجود نداشت، هیچ‌کس خود را مسئول کارهایش نمی‌دانست.
اگر وقایع دنیا تصادفی رخ می‌داد، چه مشکلی پیش می‌آمد؟
✅ پاسخ: انسان نمی‌توانست برای آینده‌ی خود برنامه‌ریزی کند و تصمیمات منطقی بگیرد.
چرا شناخت قوانین حاکم بر جهان به ما کمک می‌کند؟
✅ پاسخ: چون با دانستن این قوانین، می‌توانیم بهتر تصمیم بگیریم و آینده‌ی خود را کنترل کنیم.
نتیجه‌ی استفاده‌ی درست از اختیار چیست؟
✅ پاسخ: رشد و پیشرفت فردی و اجتماعی، افزایش رضایت از زندگی و نزدیکی به کمال انسانی.

چگونه می‌توانیم در برابر مشکلات زندگی از اختیار خود به‌درستی استفاده کنیم؟
✅ پاسخ: با آگاهی از شرایط، تحلیل درست وضعیت و انتخاب بهترین راه‌حل‌ها، انسان می‌تواند به‌طور مؤثر از اختیار خود بهره ببرد.
آیا انسان در برخورد با مشکلات به صورت اجباری عمل می‌کند یا می‌تواند تصمیم بگیرد؟
✅ پاسخ: انسان در مواجهه با مشکلات می‌تواند تصمیم بگیرد که چگونه واکنش نشان دهد و از اختیار خود برای مقابله با مشکلات استفاده کند.
آیه‌ی «مَا أصَابَکُم مِنْ مُّصِیبَةٍ فِی مَا کَسَبَتْ أَیدِیکُمْ وَیَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ» چه پیامی دارد؟
✅ پاسخ: این آیه تأکید می‌کند که انسان در برابر اعمال خود مسئول است و مصیبت‌ها نتیجه‌ی اعمال خود انسان هستند، اما خداوند بسیاری از گناهان را می‌آمرزد.
در جامعه‌ای که اختیار محدود است، چه مشکلاتی برای فرد به وجود می‌آید؟
✅ پاسخ: در چنین جامعه‌ای، فرد نمی‌تواند بر اساس میل و اراده‌اش تصمیم‌گیری کند و به تبع آن احساس ناتوانی، عدم رضایت و بی‌اعتمادی در او بروز می‌کند.
چگونه می‌توان از اختیار خود برای بهبود شرایط فردی و اجتماعی استفاده کرد؟
✅ پاسخ: با انتخاب رفتارهای مسئولانه، آگاهی از حقوق دیگران و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه، می‌توان به بهبود شرایط فردی و اجتماعی کمک کرد.
آیا انسان در برابر خواسته‌های خود مختار است یا تأثیرات بیرونی هم بر او اثر می‌گذارند؟
✅ پاسخ: انسان با وجود اختیار، تحت تأثیر عوامل بیرونی مانند فرهنگ، آموزش، خانواده و جامعه قرار می‌گیرد، اما همچنان مسئول انتخاب‌های خود است.
چگونه می‌توان از اختیاری که داریم به نفع خود و جامعه استفاده کنیم؟
✅ پاسخ: با انتخاب آگاهانه و مسئولانه، ایجاد تعادل میان خواسته‌های فردی و نیازهای اجتماعی، و کمک به دیگران، می‌توان از اختیار خود به نفع جامعه بهره برد.
چرا انسان باید در انتخاب‌های خود به اصول اخلاقی پایبند باشد؟
✅ پاسخ: چون اصول اخلاقی به انسان کمک می‌کنند تا تصمیماتی بگیرد که نه تنها به نفع خود بلکه به نفع دیگران و جامعه باشد و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند.
آیه‌ی «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهِ آیَاتُ رَبِّهِمْ خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ» چه ارتباطی با اختیار دارد؟
✅ پاسخ: این آیه نشان می‌دهد که مؤمنین با اختیار خود به یاد خدا می‌افتند و از این یاد آوری برای اصلاح روحی و معنوی خود استفاده می‌کنند.
آیا هرگز از اختیار خود برای فرار از مسئولیت‌ها استفاده کرده‌اید؟ چگونه می‌توان از این اشتباهات پرهیز کرد؟
✅ پاسخ: استفاده از اختیار برای فرار از مسئولیت‌ها منجر به بی‌مسئولیتی و نارضایتی از زندگی می‌شود. برای پرهیز از این اشتباهات، باید با خودآگاهی و مسئولیت‌پذیری تصمیم گرفت.
چرا در قرآن و روایت‌ها تأکید زیادی بر «انتخاب» و «اراده» شده است؟
✅ پاسخ: چون انتخاب و اراده به انسان این امکان را می‌دهد که مسیر زندگی‌اش را خود انتخاب کند و در نهایت در برابر تصمیمات خود مسئول باشد.
چگونه می‌توان با افزایش آگاهی از اختیار خود در زندگی، تصمیمات بهتری گرفت؟
✅ پاسخ: با افزایش آگاهی از وضعیت‌های مختلف زندگی و تحلیل درست شرایط، انسان می‌تواند با بررسی دقیق همه جوانب، بهترین تصمیم را بگیرد.
چه ارتباطی میان اختیار و مسئولیت در زندگی انسان وجود دارد؟
✅ پاسخ: هر چه اختیار بیشتر باشد، مسئولیت نیز بیشتر می‌شود، زیرا انسان باید پاسخگوی انتخاب‌های خود باشد.
آیا اختیار انسان با تأثیرات محیطی و اجتماعی محدود می‌شود؟ توضیح دهید.
✅ پاسخ: بله، تأثیرات محیطی و اجتماعی می‌توانند اختیارات فرد را تحت تأثیر قرار دهند، اما در نهایت انسان مسئول است که چگونه از اختیار خود استفاده کند.
چه روش‌هایی برای تقویت قدرت اختیار در تصمیم‌گیری‌ها وجود دارد؟
✅ پاسخ: تمرین تفکر منطقی، مشورت با افراد باتجربه، و داشتن هدف‌های مشخص می‌تواند به تقویت قدرت اختیار کمک کند.
چگونه می‌توان با تقویت اراده، در زندگی فردی و اجتماعی موفق‌تر عمل کرد؟
✅ پاسخ: تقویت اراده از طریق عادات خوب، تمرین‌های روحی و جسمی، و تعیین اهداف بلندمدت موجب افزایش توانایی فرد در انتخاب‌های موفق خواهد شد.

سوالات درس 5 دینی دوازدهم انسانی با جواب

جمع‌بندی

اختیار یکی از ویژگی‌های اساسی انسان است که در تصمیم‌گیری‌ها و مسئولیت‌پذیری وی نقش تعیین‌کننده دارد. انسان با بهره‌گیری از اختیار خود می‌تواند مسیری درست و پرثمر را در زندگی انتخاب کرده و با آگاهی از تأثیرات انتخاب‌های خود، به رشد فردی و اجتماعی دست یابد. این قدرت انتخاب مسئولانه می‌تواند انسان را به کمال برساند و مسیر زندگی‌اش را به سوی سعادت هدایت کند.