سوالات فلسفه یازدهم انسانی درس دهم چیستی انسان (۲) با جواب

شناخت حقیقت انسان همواره یکی از دغدغه‌های اصلی فیلسوفان بوده است. فیلسوفان مسلمان با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و اندیشه‌های فیلسوفان یونانی همچون افلاطون و ارسطو، تلاش کرده‌اند تا جایگاه متعالی انسان در نظام هستی را تبیین کنند. در درس ۱۰ فلسفه پایه یازدهم انسانی، سوالات مختلف درباره ماهیت انسان بررسی می‌شود.

سوالات متن درس ۱۰ فلسفه یازدهم انسانی با جواب

سوالات و پاسخ‌های درس ۱۰ فلسفه یازدهم انسانی

نقش فیلسوفان مسلمان در روشن‌سازی حقیقت انسان چه بوده است؟
پاسخ: اندیشمندان مسلمان با بهره‌گیری از آموزه‌های فلسفی پیشینیان و الهامات دینی، توانستند به درک عمیق‌تری از ماهیت انسان برسند و با آثار ارزشمند خود، شناخت جایگاه والای انسان را در هستی ارتقا دهند.
فیلسوفان مسلمان برای شناخت حقیقت انسان از چه منابعی استفاده کرده‌اند؟
پاسخ: آن‌ها هم از نظریات فیلسوفان بزرگی همچون افلاطون و ارسطو بهره برده‌اند و هم از تعالیم دینی برای درک بهتر این حقیقت کمک گرفته‌اند.
نام چند تن از فیلسوفان مسلمان که در تبیین حقیقت انسان نقش برجسته‌ای داشتند را ذکر کنید.
پاسخ: فارابی، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی، شیخ اشراق (سهروردی)، میرداماد، ملاصدرا و سبزواری.
به طور کلی، نگاه فیلسوفان مسلمان نسبت به ماهیت انسان چگونه است؟
پاسخ: آن‌ها بر این باورند که انسان تنها یک موجود مادی نیست، بلکه دارای روحی الهی و جاودانه است. از نگاه این اندیشمندان، انسان در جایگاهی برتر از سایر مخلوقات قرار دارد و خلیفه خداوند در زمین محسوب می‌شود.
ابن سینا تحت تأثیر کدام فیلسوف درباره حقیقت انسان نظریه‌پردازی کرد؟
پاسخ: او به دیدگاه‌های ارسطو علاقه داشت و تلاش کرد که آن‌ها را دقیق‌تر و روشن‌تر بیان کند.
ابن سینا درباره زمان اعطای روح به بدن چه نظری دارد؟
پاسخ: او معتقد است که روح انسانی هنگامی به بدن تعلق می‌گیرد که جنین به مرحله‌ای برسد که تمامی اندام‌های ضروری خود را تکمیل کرده باشد.
به نظر ابن سینا، روح انسانی چه ویژگی‌هایی دارد؟
پاسخ: روح انسان موجودی غیرمادی و مجرد است که توانایی تفکر، یادگیری، درک احساساتی همچون عشق، نفرت و معنویت را دارد.
ابن سینا چه جایگاهی برای روح قائل است؟
پاسخ: او روح را موجودی والا و ارزشمند می‌داند که همواره در جست‌وجوی حقیقت و تعالی است و این اشتیاق را در قالب اشعار عربی نیز بیان کرده است.
شیخ شهاب‌الدین سهروردی که بود و چگونه به حقایق هستی دست می‌یافت؟
پاسخ: او یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان و عارفان مسلمان بود که از طریق شهود باطنی و سیر و سلوک معنوی، به کشف حقیقت نائل می‌شد و سعی می‌کرد آن را با زبان فلسفی بیان کند.
سهروردی به جای مفهوم “وجود” از چه مفهومی استفاده می‌کرد؟
پاسخ: او به جای واژه “وجود”، مفهوم “نور” را به کار می‌برد و بر این باور بود که تمام هستی از نور تشکیل شده است.
مفهوم “نورالنوار” در اندیشه سهروردی به چه معناست؟
پاسخ: “نورالنوار” همان خداوند است که نوری خالص و بدون هیچ‌گونه تاریکی است.
چرا از نگاه سهروردی، موجودات دیگر ترکیبی از نور و ظلمت‌اند؟
پاسخ: چون این موجودات به‌طور کامل از نور نیستند و بخشی از وجود آن‌ها تحت تأثیر تاریکی و نقص قرار دارد.
چه زمانی نفس می‌تواند مسیر تکامل را طی کند؟
پاسخ: هرگاه نفس انسان نورانیت بیشتری کسب کند، می‌تواند به درک عمیق‌تری از حقایق هستی دست یابد و در مسیر رشد معنوی قرار گیرد.
دیدگاه سهروردی درباره رابطه نفس و بدن چیست؟
پاسخ: او معتقد بود که نفس انسان جنبه نورانی او و جسمش جنبه ظلمانی اوست. در صورتی که نفس تقویت شود، انسان می‌تواند مسیر کمال را طی کند.
مشرق و مغرب عالم از نگاه سهروردی به چه معناست؟
پاسخ: مشرق عالم جایی است که خداوند (نورالنوار) قرار دارد و منشأ تمام نورهاست، درحالی‌که مغرب عالم جایی است که نور هستی به ضعیف‌ترین حالت خود می‌رسد.
نام مکتب فلسفی ملاصدرا چیست و دیدگاه آن درباره انسان چیست؟
پاسخ: مکتب او “حکمت متعالیه” نام دارد. او انسان را موجودی با دو بعد جسم و روح می‌داند، اما برخلاف سایر فیلسوفان، روح را چیزی الحاقی نمی‌داند بلکه آن را نتیجه تکامل تدریجی بدن می‌شمارد.
رابطه روح و بدن از دیدگاه ملاصدرا چگونه است؟
پاسخ: او معتقد است که این دو، وحدت حقیقی دارند؛ یعنی روح و بدن از یکدیگر جدا نیستند، بلکه یک حقیقت واحد را تشکیل می‌دهند.
میزان ظرفیت روح انسان در حکمت متعالیه چگونه بیان شده است؟
پاسخ: روح انسان نامحدود است و می‌تواند به درجات بی‌نهایتی از کمال و معرفت برسد.
آخرین مرحله تکاملی که یک موجود زنده می‌تواند به آن دست یابد، چیست؟
پاسخ: روح انسانی، که والاترین درجه در مسیر تکامل است.
آیا داشتن ظرفیت نامحدود، لزوماً به معنای رسیدن انسان به کمال است؟
پاسخ: خیر، انسان با اختیار و اراده خود مسیر تکامل یا سقوط را انتخاب می‌کند. او می‌تواند به درجات بالای کمال برسد، اما هیچ تضمینی برای آن وجود ندارد.
آیا در ابتدای زندگی، هویت نهایی انسان مشخص است؟
پاسخ: خیر، ویژگی‌هایی مثل شجاعت، سخاوت یا دانش، همگی به انتخاب‌ها و نحوه زندگی فرد بستگی دارد.
شعر مولوی “از جمادی مُردم و نامی شدم…” به چه مفهومی اشاره دارد و با کدام مکتب فلسفی سازگار است؟
پاسخ: این شعر نشان‌دهنده سیر تکاملی روح از مراحل پایین‌تر به بالاترین درجه ممکن است و با دیدگاه حکمت متعالیه مطابقت دارد.

سوالات متن فلسفه یازدهم انسانی درس دهم

جمع‌بندی

دیدگاه‌های مختلف فیلسوفان مسلمان درباره حقیقت انسان نشان می‌دهد که انسان فقط یک موجود مادی نیست، بلکه دارای روحی جاودانه است. برخی همچون ابن‌سینا، روح را مستقل از بدن می‌دانند، درحالی‌که ملاصدرا آن را نتیجه تکامل جسم می‌داند. در این میان، سهروردی با نظریه نور خود، حقیقت انسان را از دیدگاهی عرفانی بررسی می‌کند. در مجموع، تمامی این اندیشه‌ها بر عظمت و ظرفیت بی‌نهایت انسان تأکید دارند و مسیر تکامل او را وابسته به اختیار و اراده‌اش می‌دانند.