سوالات علوم نهم درس ششم با جواب

درس ششم علوم نهم، به مفاهیم زمین‌شناسی از جمله نظریه زمین‌ساخت ورقه‌ای، انواع ورقه‌های سنگ‌کره، حرکت آن‌ها و پدیده‌های مرتبط با آن می‌پردازد. در این درس، دانش‌آموزان با فرآیندهای طبیعی مانند زلزله، آتشفشان، ایجاد گسل‌ها و چین‌خوردگی‌ها آشنا می‌شوند. همچنین دلایلی برای وجود خشکی‌های متصل در گذشته و جداشدن آن‌ها با مرور زمان بررسی می‌شوند. با توجه به اهمیت این مفاهیم در شناخت ساختار زمین، یادگیری و تمرین این مباحث می‌تواند به درک بهتر و عمیق‌تر دانش‌آموزان کمک کند.

نمونه سوالات فصل ششم علوم نهم

1. کدام یک از قاره‌های زیر جدیدتر است؟
   الف) پانگه‌آ
   ب) پانتالاسا
   ج) لورازیا
   پاسخ: لورازیا
2. سونامی چگونه به وجود می‌آید و چه عواملی در شکل‌گیری آن نقش دارند؟
   پاسخ: سونامی به موج‌های عظیم در اقیانوس‌ها گفته می‌شود که بر اثر زمین‌لرزه یا فعالیت‌های آتشفشانی در کف اقیانوس شکل می‌گیرد.
3. نام دانشمندی که نظریه‌ی زمین‌ساخت ورقه‌ای و جابجایی قاره‌ها را مطرح کرد چیست؟
   پاسخ: وگنر
4. سه دلیل اصلی برای اثبات اینکه قاره‌ها در گذشته به هم متصل بوده‌اند، بنویسید.
   پاسخ: ۱) تطابق حاشیه‌های شرقی آمریکای جنوبی و غربی آفریقا
   ۲) وجود فسیل‌های مشابه در قاره‌های مختلف
   ۳) شباهت سنگ‌شناسی بین قاره‌های آمریکای جنوبی و آفریقا
5. در اثر خروج مواد مذاب در بستر دریای سرخ چه پدیده‌هایی به وجود می‌آیند؟
   پاسخ: آتشفشان، رشته‌کوه و زمین‌لرزه
6. سه نوع حرکت ورقه‌های سنگ‌کره را نام ببرید.
   پاسخ: واگرا (دورشونده)، همگرا (نزدیک‌شونده)، امتداد لغز (لغزنده)
7. چهار مورد از پیامدهای حرکت ورقه‌های سنگ‌کره را نام ببرید.
   پاسخ: زلزله، آتشفشان، تشکیل گسل‌ها و رشته‌کوه‌ها
8. چه عاملی باعث حرکت ورقه‌های سنگ‌کره می‌شود و انرژی آن از کجا تأمین می‌شود؟
   پاسخ: جریان‌های همرفتی خمیر کره و انرژی گرمایی ناشی از گرمای درونی زمین
9. ویژگی‌های ورقه‌های همگرا را نام ببرید.
   پاسخ: ۱) تخریب سنگ، ۲) فرو رفتن یک ورقه زیر دیگری، ۳) ایجاد آتشفشان‌های انفجاری
10. ورقه‌های سنگ‌کره به چند نوع تقسیم می‌شوند؟
    پاسخ: ورقه اقیانوسی و ورقه قاره‌ای
11. در کدام مورد ورقه‌های اقیانوسی دچار کاهش سطح نمی‌شوند؟
    الف) گسترش کف اقیانوس
    ب) ایجاد زلزله و آتشفشان
    ج) تشکیل رشته‌کوه در کف اقیانوس
    د) کاهش پوسته و سطح زمین
    پاسخ: د) کاهش پوسته و سطح زمین
12. ورقه‌های قاره‌ای چیستند؟
    پاسخ: ورقه‌هایی از سنگ‌کره که در محدوده قاره‌ها قرار دارند.
13. کدام قسمت از سطح زمین دارای کمترین ضخامت سنگ‌کره است؟
    الف) ساحل
    ب) دشت
    ج) کوهپایه
    د) کوه
    پاسخ: الف) ساحل
14. فرضیه گسترش بستر اقیانوس‌ها را شرح دهید.
    پاسخ: مواد مذاب به بستر اقیانوس صعود کرده و پس از انجماد ورقه جدیدی به وجود می‌آورند که به سمت ساحل حرکت می‌کند.
15. ورقه‌های اقیانوسی چه خصوصیتی دارند؟
    پاسخ: این ورقه‌ها در کف اقیانوس قرار دارند و از سنگ‌های با چگالی بالا تشکیل شده‌اند.
16. علت تشکیل کمربند زلزله‌خیز اطراف اقیانوس آرام چیست؟
    پاسخ: برخورد ورقه اقیانوسی آرام با ورقه‌های قاره‌ای اطراف آن، که باعث فرورانش و زلزله می‌شود.
17. پدیده جریان همرفتی در خمیر کره را توضیح دهید.
    پاسخ: در جریان همرفتی، بخش‌های گرم خمیر کره به بالا می‌آیند و جای آن‌ها با مواد خنک‌تر پر می‌شود.
18. مهم‌ترین مناطق زلزله‌خیز دنیا کدامند؟
    پاسخ: مناطقی که در حاشیه ورقه‌های زمین‌ساختی قرار دارند، بیشتر زلزله‌خیز هستند.
19. چین‌خوردگی سنگ‌ها چگونه اتفاق می‌افتد؟
    پاسخ: رسوبات در بستر اقیانوس‌ها تحت فشار خمیر کره از حالت افقی خارج شده و به صورت چین‌خورده درمی‌آیند.
20. پدیده زمین‌ساخت ورقه‌ای را به اختصار توضیح دهید.
    پاسخ: سطح زمین از ورقه‌های سنگ‌کره‌ای تشکیل شده است که این ورقه‌ها به دلیل حرکت خمیر کره نسبت به هم جابجا می‌شوند.
21. رشته‌کوه زاگرس به چه دلیل به وجود آمده است؟
    پاسخ: در اثر برخورد ورقه عربستان با ورقه ایران رشته‌کوه زاگرس به وجود آمده است.
22. آلفرد وگنر چه نظریه‌ای در سال ۱۹۱۵ مطرح کرد؟
    پاسخ: وگنر نظریه اشتقاق قاره‌ها را مطرح کرد و بیان کرد که قاره‌ها از خشکی اولیه جدا شده و به شکل امروزی درآمده‌اند.
23. گسل چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
    پاسخ: گسل، شکستگی‌ای است که در آن دو طرف سنگ نسبت به هم جابجا شده‌اند.
24. درزه چگونه تشکیل می‌شود؟
    پاسخ: درزه، نوعی شکستگی است که سنگ‌ها بدون جابجایی تشکیل می‌شود.
25. بزرگ‌ترین ورقه سنگ‌کره چیست؟
    پاسخ: ورقه اقیانوس آرام، بزرگ‌ترین ورقه سنگ‌کره است و از آب پوشیده شده است.

جمع‌بندی

این پرسش‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از مباحث زمین‌شناسی و پدیده‌های طبیعی مرتبط با حرکت ورقه‌های سنگ‌کره پیدا کنند. از نظریه‌های اولیه تا دلایل علمی و شواهدی که نشان می‌دهند قاره‌ها در گذشته به هم متصل بوده‌اند و با گذشت زمان از هم جدا شده‌اند، همه این‌ها بخشی از مباحث مهم این فصل هستند که فهم آن‌ها می‌تواند پایه‌ای برای درک بهتر از ساختار زمین و پدیده‌های زمین‌شناختی فراهم کند.