سوالات درس دوم (پیام همبرگری) تفکر و سواد رسانه ای دهم انسانی با جواب

در دنیای امروزی، رسانه‌ها نقش مهمی در انتقال اطلاعات و پیام‌ها دارند. برای درک بهتر این پیام‌ها، لازم است بتوانیم آن‌ها را تحلیل کنیم. یکی از روش‌های تحلیلی، بررسی لایه‌های پیام همبرگری (متن، زیرمتن و فرامتن) است. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین سوالات درس دوم تفکر و سواد رسانه‌ای پایه دهم انسانی پرداخته‌ایم.

سوالات و پاسخ‌های درس ۲ تفکر و سواد رسانه ای دهم انسانی

۱- اندازه نما چیست و چه کاربردی دارد؟
✅ این نما که به آن «نمای معرف» نیز می‌گویند، نقش مهمی در معرفی عناصر صحنه دارد. در واقع، در اولین لحظات یک فیلم یا تصویر، از این نما برای نمایش ارتباط میان اشخاص و اشیا استفاده می‌شود.

۲- اگر آب معدنی با نام تجاری “الموت” به بازارهای خارجی صادر شود، توجه نکردن به کدام لایه پیام همبرگری در آن دیده می‌شود؟
✅ در این حالت، به فرامتن توجه نشده است. کلمه “موت” در برخی زبان‌ها معنای منفی دارد و ممکن است بر برداشت مخاطبان تأثیر منفی بگذارد.

۳- این تصویر چه احساسی درباره پپسی و کوکاکولا در شما ایجاد می‌کند؟ چگونه؟
✅ این تصویر با استفاده از تکنیک‌های تبلیغاتی، پپسی را برتر از کوکاکولا نشان داده است، اما این برتری از طریق تخریب و رقابت ناسالم انجام شده است. این روش می‌تواند تأثیر منفی بر ذهن مخاطب بگذارد.

۴- پیام همبرگری شامل چند بخش است؟
✅ پیام همبرگری از سه بخش تشکیل شده است: متن، زیرمتن و فرامتن.

۵- تعاریف زیر به کدام‌یک از لایه‌های پیام همبرگری اشاره دارد؟

1. پیام تحت تأثیر عوامل فرهنگی و شرایط بیرونی قرار دارد و ممکن است برداشت‌های مختلفی از آن شود.
   ✅ فرامتن
2. این لایه توسط تولیدکننده پیام، با استفاده از فنون رسانه‌ای، رمزگذاری شده و مخاطب آن را بسته به درک خود تفسیر می‌کند.
   ✅ زیرمتن
3. پیام به صورت مستقیم و آشکار توسط تولیدکننده ارائه می‌شود.
   ✅ متن

۶- نام این نما از منظر زاویه دوربین چیست؟
✅ این نما نمای بالاسر (Overview) نام دارد.

۷- پیام همبرگری را در تصاویر زیر تحلیل کنید.

✅ متن: همان چیزی که مستقیماً در تصویر دیده می‌شود.
✅ زیرمتن: استفاده از سبک خاص تصویری (مثل کاریکاتور) برای انتقال پیام.
✅ فرامتن: برداشت‌هایی که ما بر اساس فرهنگ و تجربیات خود از تصویر داریم.

۸- این جمله را از نظر متن، زیرمتن و فرامتن بررسی کنید:
“خانه ما از درون، ابر است و بیرون آفتاب.”
✅ متن: معنای ظاهری جمله (خانه‌ای که از داخل شرایط سختی دارد اما از بیرون آرام به نظر می‌رسد).
✅ زیرمتن: استفاده از تشبیه و ایجاز برای نشان دادن اختلاف میان ظاهر و باطن.
✅ فرامتن: نشان‌دهنده فرهنگ ظاهرسازی که در برخی جوامع وجود دارد.

۹- متن چیست؟
✅ متن همان بخش آشکار پیام است که تولیدکننده به طور مستقیم ارائه می‌کند. این بخش می‌تواند شامل کلمات، تصاویر، صداها و نشانه‌های مختلف باشد.

۱۰- زیرمتن را چگونه تعریف می‌کنید؟
✅ زیرمتن به لایه پنهانی پیام گفته می‌شود که از طریق استفاده از تکنیک‌های رسانه‌ای مثل انتخاب رنگ، نور، موسیقی و دیگر عناصر تأثیرگذار در آن گنجانده شده است.

۱۱- مفهوم فرامتن چیست؟
✅ فرامتن شامل تمامی عواملی است که خارج از کنترل تولیدکننده و مصرف‌کننده پیام بوده و به فرهنگ، شرایط اجتماعی، محیط و سایر عناصر بیرونی مربوط می‌شود.

۱۲- تولیدات رسانه‌ای شامل چند بخش هستند؟
✅ تولیدات رسانه‌ای از سه بخش: متن، زیرمتن و فرامتن تشکیل شده‌اند.

۱۳- زیرمتن در شعر چه نقشی دارد؟
✅ در شعر، زیرمتن به معانی غیرمستقیم و کنایی اشاره دارد که شاعر با استفاده از آرایه‌های ادبی درون متن پنهان کرده است.

۱۴- فرامتن به چه عواملی بستگی دارد؟
✅ فرامتن به عوامل بیرونی مانند فرهنگ، زمان، مکان و شرایط محیطی وابسته است.

جمع‌بندی

در این درس با مفهوم پیام همبرگری و تحلیل سه لایه آن (متن، زیرمتن و فرامتن) آشنا شدیم. فهم این سه لایه به ما کمک می‌کند تا پیام‌های رسانه‌ای را بهتر درک کنیم و تأثیرات پنهان آن‌ها را متوجه شویم. هر رسانه برای تأثیرگذاری بر مخاطب، از تکنیک‌های خاصی در زیرمتن و فرامتن استفاده می‌کند که درک آن‌ها برای تصمیم‌گیری آگاهانه ضروری است. با این دانش، می‌توانیم تحلیل بهتری از پیام‌های تبلیغاتی، فیلم‌ها، اخبار و سایر رسانه‌ها داشته باشیم.