سوالات جامعه شناسی یازدهم انسانی درس پنجم

درس پنجم جامعه‌شناسی یازدهم، به بررسی فرهنگ معاصر غرب و تحلیل عناصر بنیادین آن از جمله سکولاریسم، اومانیسم و روشنگری می‌پردازد. با شناخت این عناصر، می‌توانیم درک بهتری از تحول فرهنگ جهانی و چگونگی تأثیر آن بر جنبه‌های مختلف زندگی انسان‌ها داشته باشیم. در ادامه، سوالاتی جهت مرور و تثبیت مطالب این درس ارائه شده‌اند.

سوالات و پاسخ‌ها جامعه شناسی یازدهم انسانی درس پنجم

1. چرا آشنایی با فرهنگ معاصر غرب ضروری است؟
   آشنایی با فرهنگ معاصر غرب کمک می‌کند تا ابعاد مختلف جهانی شدن و تأثیرات این فرهنگ بر جوامع دیگر را بهتر درک کنیم و بتوانیم تغییرات اجتماعی را تحلیل کنیم.
2. فرهنگ شامل چه لایه‌هایی است؟ کدام لایه روح فرهنگ محسوب می‌شود؟
   فرهنگ دارای سه لایه ظاهری، میانی (هنجارها) و بنیادین است. لایه بنیادین به‌عنوان روح فرهنگ شناخته می‌شود زیرا ارزش‌ها و باورهای اصلی جامعه را شکل می‌دهد.
3. فرهنگ غربی از چه دوره‌ای شکل گرفت؟
   فرهنگ مدرن غربی از دوره رنسانس و پس از آن در دوره روشنگری، به شکل امروزی خود توسعه یافت و بر مبنای سکولاریسم و اومانیسم بنا شده است.
4. عقاید بنیادین هر فرهنگ به چه پرسش‌هایی پاسخ می‌دهند؟
   این عقاید به سوالاتی مانند «جهان چگونه به وجود آمده؟»، «انسان چیست و چه هدفی دارد؟» و «چگونه می‌توان حقیقت را شناخت؟» پاسخ می‌دهند.
5. چرا برخی رفتارها و افکار غربی ریشه در ارزش‌های عمیق‌تری دارند؟
   زیرا رفتارها و تفکرات اجتماعی به عقاید بنیادین جامعه بازمی‌گردند که به مرور زمان در ارزش‌های فرهنگی ریشه دوانده‌اند.
6. عقاید بنیادی فرهنگ غربی چه ویژگی‌هایی دارند؟
   این عقاید در سه بُعد هستی‌شناسی (پذیرش واقعیت‌های فیزیکی)، انسان‌شناسی (اومانیسم و ارزش‌گذاری انسان) و معرفت‌شناسی (تکیه بر علم و تجربه) قرار دارند.
7. تفاوت سکولاریسم آشکار و پنهان چیست؟
   سکولاریسم آشکار به دوری آشکار از مذهب اشاره دارد، در حالی که سکولاریسم پنهان رفتارهای غیرمذهبی را بدون رد صریح مذهب انجام می‌دهد.
8. چرا برخی جوامع مذهبی، رفتارهای دنیوی خود را پنهانی ابراز می‌کنند؟
   زیرا ممکن است ارزش‌های فرهنگی و دینی جامعه این رفتارها را نپذیرند و افراد مجبور به تطابق ظاهری با ارزش‌های مذهبی شوند.
9. چگونه دین در سکولاریسم پنهان حضور دارد؟
   در سکولاریسم پنهان، دین ممکن است به عنوان یک امر فردی پذیرفته شود، اما در زندگی اجتماعی و تصمیم‌گیری‌های کلان نقشی ایفا نمی‌کند.
10. ویژگی‌های اصلی اومانیسم در بُعد انسان‌شناسی چیست؟
    اومانیسم انسان را مرکز جهان می‌داند و به فردیت و حقوق انسانی توجه ویژه دارد و انسان را مسئول زندگی و خوشبختی خود می‌شمارد.
11. حقوق بشر در اندیشه اومانیستی چه تفاوتی با حقوق بشر دینی دارد؟
    حقوق بشر در اومانیسم، بر پایه برابری و خودمختاری انسان است و ارزش‌ها و حقوق را ناشی از انسانیت می‌داند؛ اما حقوق بشر در دین، از قوانین الهی نشأت می‌گیرد.
12. در فرهنگ اومانیسم، هدف انسان از زندگی چیست؟
    در اومانیسم، هدف زندگی فردی به خوشبختی، پیشرفت و شکوفایی انسان خلاصه می‌شود و تأکید بر قدرت و مسئولیت انسان است.
13. هنر مدرن چه تفاوتی با هنر قرون وسطی دارد؟
    هنر مدرن بیشتر به بیان فردیت و احساسات هنرمند می‌پردازد، در حالی که هنر قرون وسطی بیشتر تحت تأثیر عقاید دینی و کلیسا بود.
14. در فرهنگ دینی، چرا برخی نیات دنیوی خود را معنوی جلوه می‌دهند؟
    زیرا افراد ممکن است بخواهند با تظاهر به مفاهیم معنوی، رفتارهای دنیوی خود را با ارزش‌های دینی جامعه هماهنگ نشان دهند.
15. روشنگری به معنای عام و خاص چه تفاوت‌هایی دارد؟
    در معنای عام، روشنگری به روش‌های جدید تفکر و علم اشاره دارد؛ در معنای خاص، به دوره تاریخی اشاره دارد که عقلانیت و علم به عنوان راهنمای اصلی زندگی مورد تأکید قرار گرفتند.
16. ایده دئیسم در جریان روشنگری چگونه شکل گرفت؟
    دئیسم در روشنگری به ایده‌ای اشاره دارد که معتقد به خدای خالق است، اما او را پس از خلقت جهان، خارج از امور روزمره می‌داند و به دین رسمی وابسته نیست.
17. چرا روشنگری زمینه‌ساز توسعه علم و تکنولوژی شد؟
    روشنگری با تأکید بر عقلانیت و تجربه‌گرایی، باعث توسعه علم و تکنولوژی شد و تفکر سنتی را به چالش کشید.
18. تفاوت میان سکولاریسم و معنویت‌گرایی چیست؟
    سکولاریسم به دوری از دین در زندگی اجتماعی می‌پردازد، در حالی که معنویت‌گرایی به جستجوی ارزش‌های غیرمادی و اخلاقی تأکید دارد.
19. چرا اومانیسم در بُعد انسان‌شناسی به حقوق فردی اهمیت می‌دهد؟
    اومانیسم انسان را موجودی خودمختار و ارزشمند می‌داند که باید حقوق و آزادی‌های فردی او رعایت شود.
20. هنر مدرن چگونه انسان را به تصویر می‌کشد؟
    هنر مدرن انسان را به عنوان موجودی آزاد و مستقل به تصویر می‌کشد و به بیان احساسات، تجربیات و فردیت هنرمند تأکید دارد.

جمع‌بندی

مطالعه فرهنگ غربی و عقاید بنیادی آن، به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از تحول جامعه و اندیشه‌های مختلف داشته باشیم. بررسی مفاهیمی همچون سکولاریسم، اومانیسم و روشنگری و درک تفاوت‌های آنها با باورهای دینی، می‌تواند در تحلیل صحیح مسائل جامعه مؤثر باشد و به شناختی جامع‌تر از فرهنگ‌های مختلف بینجامد.