سوالات جامعه شناسی یازدهم انسانی درس سوم

در درس سوم جامعه‌شناسی یازدهم انسانی، دانش‌آموزان با مفهوم سلطه و تأثیرات فرهنگی، اقتصادی، و سیاسی آن بر جوامع مختلف آشنا می‌شوند. این درس به تبیین نقش و تأثیر فرهنگ سلطه، انواع استعمار و امپراتوری‌ها، و ویژگی‌های جامعه‌های تحت سلطه می‌پردازد. هدف اصلی این درس، شناخت عمیق‌تر از نظام‌های سلطه و آگاهی از تاریخچه آن در ابعاد مختلف است. سوالات زیر برای مرور و تقویت یادگیری این درس طراحی شده‌اند تا به دانش‌آموزان کمک کند بهتر به درک مفاهیم بپردازند.

سوالات درس سوم جامعه‌شناسی یازدهم انسانی

1. مدینه‌ی تغلب چگونه جامعه‌ای است و چه ارزشی را در خود پرورش می‌دهد؟
   پاسخ: جامعه‌ای که هدف آن سلطه بر دیگر جوامع و تأمین این ارزش به‌عنوان برترین ارزش اجتماعی خود است و از نوع جوامع جاهلی به شمار می‌آید.
2. هدف اصلی جامعه‌ی تغلبیه چیست و چگونه به آن دست می‌یابد؟
   پاسخ: هدف آن خوار و مغلوب ساختن دیگر جوامع است.
3. مردم جامعه‌ی تغلب از چه نوع ارزشی پیروی می‌کنند و چه ویژگی‌هایی دارند؟
   پاسخ: مردم این جامعه برای غلبه بر دیگران همکاری می‌کنند و سایر جوامع را بی‌ارزش می‌دانند؛ آنان خواهان ستایش دیگران هستند.
4. اگر جامعه‌ی تغلب گام به‌سوی جهانی‌شدن بردارد، چه پیامدهایی برای جهان به همراه دارد؟
   پاسخ: جهانی‌شدن دو قطبی (مرکز-پیرامون) به وجود می‌آورد و به استعمار فرهنگی و هویت‌زدایی از سایر جوامع منجر می‌شود.
5. نمونه‌هایی از عملکرد فرهنگ سلطه در تاریخ را ذکر کنید و توضیح دهید چگونه این فرهنگ اثرگذاری داشته است.
   پاسخ: فرهنگ سلطه در ابتدا با جنگ‌های نظامی خسارات جانی و اقتصادی وارد می‌کرد (مانند اسکندر و مغولان) و سپس به‌وسیله‌ی استعمار اقتصادی (مثل استعمار انگلیس و فرانسه) و نهایتاً گسترش هویت فرهنگی خود (مثل آمریکا) تأثیر گذاشت.
6. امپراتوری‌ها در گذشته چگونه به تصرف سرزمین‌های دیگر دست می‌یافتند؟
   پاسخ: از طریق جنگ‌های نظامی و حضور مستقیم سربازان.
7. آیا همیشه غلبه‌ی نظامی همراه با تأثیرات فرهنگی بوده است؟ توضیح دهید.
   پاسخ: خیر، در برخی موارد جوامع شکست‌خورده با حفظ هویت فرهنگی خود استقلال سیاسی را مجدداً به دست می‌آورده‌اند.
8. جوامع مغلوب در گذشته چگونه مجدداً استقلال سیاسی خود را کسب می‌کردند؟
   پاسخ: اگر هویت فرهنگی خود را حفظ می‌کردند، با ضعف تدریجی قوم غالب، استقلال خود را دوباره به دست می‌آوردند.
9. چرا امپراتوری مغول به یک فرهنگ جهانی تبدیل نشد؟
   پاسخ: چون فرهنگ مغولان عمدتاً قومی و قبیله‌ای بود و نتوانست به فرهنگ جهانی تبدیل شود.
10. برخی از جهان‌گشایی‌هایی که به جهانی‌شدن فرهنگی منجر نشدند، کدام‌ها بودند؟
    پاسخ: مانند فتوحات ایرانیان باستان و تصرفات مغولان.
11. مردم مغلوب شده مغولان در چه کشورهایی تأثیر فرهنگی بر مغولان گذاشتند؟
    پاسخ: کشورهای چین، هند، و ایران.
12. چه ویژگی‌هایی در اغلب امپراتوری‌های قدیمی دیده می‌شود؟
    پاسخ: سرزمین‌های تصرف شده به‌مرور استقلال می‌یافتند و با کشتارها و خسارات انسانی همراه بودند.
13. هدف فرهنگ سلطه در تغییر فرهنگی جوامع مغلوب چیست؟
    پاسخ: سلطه‌پذیری را به‌عنوان یک مؤلفه فرهنگی در قوم مغلوب نهادینه کند تا به فرهنگ غالب وابسته شوند.
14. امپریالیسم به چه معناست و انواع آن را توضیح دهید.
    پاسخ: به نوعی سلطه اشاره دارد و شامل امپریالیسم سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی است که هرکدام به روش خاص خود جوامع را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
15. استعمار و مستعمره به چه معناست و در چه دوره‌ای به اوج خود رسیدند؟
    پاسخ: استعمار به اشغال سرزمینی توسط یک قدرت نظامی و سیاسی اطلاق می‌شود و در قرن ۱۹ به اوج رسید.
16. چه عواملی سبب موفقیت استعمار اروپایی در قاره‌های مختلف شدند؟
    پاسخ: پیشرفت در دریانوردی و تسلط بر فنون نظامی و اقتصادی.
17. در دوران استعمار، عملکرد اروپاییان در قاره‌ی آمریکا چگونه بود؟
    پاسخ: به نسل‌کشی و تخریب بومیان و نابودی ساکنان محلی پرداختند.
18. انواع استعمار در طول تاریخ چه هستند؟
    پاسخ: استعمار کهن (نظامی)، استعمار نو (اقتصادی)، و استعمار فرانو (فرهنگی).
19. در چه ویژگی‌هایی استعمار نو با استعمار کهن تفاوت داشت؟
    پاسخ: استعمار کهن با غلبه نظامی و استعمار نو با غلبه اقتصادی و سیاسی پیش می‌رفت.
20. استعمار فرانو چه ابزارهایی برای سلطه استفاده می‌کند؟
    پاسخ: ابزارهای فرهنگی، علمی، رسانه‌ای و فناوری برای گسترش سلطه‌ی فرهنگی.

جمع‌بندی

درس سوم جامعه‌شناسی یازدهم با تأکید بر مفاهیم سلطه و استعمار، دانش‌آموزان را با تأثیرات فرهنگی، اقتصادی، و سیاسی این نظام‌ها بر جوامع مختلف آشنا می‌سازد. این سوالات به یادگیری مفاهیم و درک بهتر ساختارهای اجتماعی تحت تأثیر سلطه کمک می‌کنند. پاسخ به این سوالات می‌تواند به دانش‌آموزان در شناسایی و تحلیل اثرات استعمار و امپریالیسم در جهان امروز یاری رساند.