سوالات جامعه شناسی یازدهم انسانی درس دوازدهم بحران‌های معرفتی و معنوی با جواب

در دنیای امروز، تحولات اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی در شکل‌گیری جوامع دارند. یکی از مباحث اساسی در جامعه‌شناسی پایه یازدهم انسانی بررسی چالش‌های فرهنگی، معرفتی و معنوی تمدن‌ها، به‌ویژه فرهنگ مدرن غربی، است. در این درس، ما به بررسی بحران‌های ناشی از سکولاریسم و معرفت‌شناسی غرب پرداخته و تأثیرات آن را بر جهان امروز تحلیل می‌کنیم. در ادامه، مجموعه‌ای از سوالات همراه با پاسخ‌ ارائه شده است تا درک بهتری از مفاهیم این درس به دست آورید.

سوالات و پاسخ‌های درس ۱۲ جامعه شناسی یازدهم انسانی

۱- چالش‌های جهانی چگونه رخ می‌دهند؟
🔹 چالش‌های جهانی به‌صورت متوالی و بدون پایان یافتن مشکلات قبلی ظاهر می‌شوند. ابتدا بحران‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی به‌وجود می‌آیند و سپس چالش‌های فکری، اخلاقی و فرهنگی نمایان می‌شوند.

۲- دلیل اصلی مشکلات فرهنگی در تمدن غرب چیست؟
🔹 این چالش‌ها ریشه در درون فرهنگ غربی دارند و برخلاف تصور رایج، عوامل خارجی علت اصلی آن‌ها نیستند. پایه‌های سکولاریسم، اومانیسم و تفکر روشنگری در تمدن غرب، منجر به این بحران‌ها شده‌اند.

۳- در دوران قرون وسطی، شناخت جهان بر چه اساسی استوار بود؟
🔹 در این دوران، کتاب مقدس و آموزه‌های کلیسایی، اصلی‌ترین منابع شناخت جهان بودند، درحالی‌که عقل و تجربه چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفتند.

۴- دوران رنسانس چه تغییری در شیوه شناخت ایجاد کرد؟
🔹 در دوره رنسانس، روش‌های دینی و الهی شناخت مورد تردید قرار گرفتند و وحی و شهود کنار گذاشته شد. در نتیجه، تنها عقل و تجربه به‌عنوان منابع معتبر شناخت پذیرفته شدند.

۵- در قرون ۱۹ و ۲۰، چه نگرشی درباره شناخت علمی وجود داشت؟
🔹 در این دوران، تجربه و حس به‌عنوان تنها راه‌های معتبر شناخت علمی تلقی می‌شدند و بسیاری از دانشمندان تلاش کردند که باورهای وحیانی و عقلانی را بر اساس این روش ارزیابی کنند.

۶- چرا غرب به جوامع غیرغربی القا می‌کرد که پذیرش فرهنگ غربی تنها راه پیشرفت است؟
🔹 زیرا تمدن غرب در این دوران بر مبنای شناخت حسی و تجربی شکل گرفته بود و جوامع دیگر که روش‌های متفاوتی برای کسب شناخت داشتند، تحت تأثیر این تفکر قرار گرفتند.

۷- بحران معرفتی جدید غرب چگونه و چه زمانی آغاز شد؟
🔹 این بحران زمانی پدید آمد که محدودیت‌های دانش تجربی آشکار شد و مشخص گردید که علم تجربی به باورهای غیرتجربی نیز وابسته است. در نیمه دوم قرن بیستم، این واقعیت روشن شد و علم مدرن زیر سؤال رفت.

۸- بحران معرفتی – علمی غرب چه ابعادی داشت؟
🔹 این بحران در دو بعد ظاهر شد:
۱. افول روشنگری تجربی و پیدایش جریان‌های پست‌مدرن که وابستگی علم به باورهای غیرتجربی را مطرح کردند.
۲. ناسازگاری بین جهانی شدن سیاست و اقتصاد غرب با رویکرد محدود آن در معرفت‌شناسی.

۹- چرا فرهنگ غرب به یک حیوان فرسوده و آسیب‌پذیر تشبیه شده است؟
🔹 زیرا با وجود گسترش سیاست و اقتصاد در سطح جهانی، فرهنگ غرب نتوانست در بعد معرفتی توسعه کافی پیدا کند و جامعیت لازم را دربرگیرد.

۱۰- چرا در پایان قرن بیستم، گرایش به دین و معنویت افزایش یافت؟
🔹 انسان ذاتاً به حقیقت و نیروهای ماورایی نیاز دارد. عدم توجه به این نیازهای فطری، بحران معنوی را به همراه داشت که باعث بازگشت مجدد به معنویت شد.

۱۱- فرهنگ مدرن غربی چه ویژگی‌هایی دارد؟
🔹 این فرهنگ سکولاریستی بوده و رویکردی کاملاً دنیوی دارد. هرچند حوزه‌های اقتصاد، سیاست و هنر سکولار شدند، اما در زندگی خصوصی مردم، باورهای دینی همچنان باقی ماندند.

۱۲- برخی جامعه‌شناسان غربی چه باور اشتباهی درباره دین داشتند؟
🔹 آن‌ها تصور می‌کردند که دین در قرن بیستم به‌طور کامل از عرصه فرهنگ عمومی حذف خواهد شد، اما برخلاف انتظار، در سال‌های پایانی قرن بیستم شاهد بازگشت گسترده معنویت و دینداری بودند.

۱۳- منظور از پساسکولاریسم چیست؟
🔹 این اصطلاح به بازگشت مجدد نگاه معنوی و دینی در جوامع غربی اشاره دارد که پس از بحران معنویت در فرهنگ مدرن شکل گرفت.

۱۴- دلیل ماندگاری باورهای دینی در زندگی انسان چیست؟
🔹 انسان علاوه بر نیازهای مادی، به معنویت و حقیقت‌های قدسی نیز وابسته است. فرهنگی که این نیازها را نادیده بگیرد، با بحران هویتی و معنوی روبه‌رو خواهد شد.

۱۵- چرا فرهنگ غرب نتوانست به آرمان‌های انقلاب فرانسه دست یابد؟
🔹 زیرا با نفی ارزش‌های قدسی و تأکید صرف بر انسان‌محوری، به پوچ‌گرایی و ناامیدی منجر شد و آرمان‌هایی مانند آزادی و آرامش را به خطر انداخت.

۱۶- رویگردانی از سکولاریسم در جوامع غربی چه پیامدهایی داشت؟
🔹 این مسئله باعث شد که:
۱. برخی از نخبگان غربی به دنبال سنت‌های دینی و قدسی بروند.
۲. مهاجرانی که تحت تأثیر فرهنگ مدرن بودند، دوباره به هویت دینی خود رجوع کنند.
۳. عرفان‌های کاذب و خرافه‌گرایی گسترش یابند.

۱۷- چرا اجلاس هزاره ادیان در آغاز قرن ۲۱ برگزار شد؟
🔹 زیرا در قرن بیستم، بحران سکولاریسم هنوز کاملاً نمایان نشده بود، اما در قرن ۲۱، نیاز به معنویت و بازگشت به دین به یک واقعیت غیرقابل‌انکار تبدیل شد.

جمع‌بندی

با بررسی تحولات معرفتی و فرهنگی در غرب، مشخص می‌شود که بحران‌های ناشی از سکولاریسم و انکار ارزش‌های معنوی، منجر به نارضایتی و سردرگمی جوامع شده است. این چالش‌ها سبب بازگشت دوباره جوامع به سمت دین و معنویت شده و نشان می‌دهند که تمدن بشری بدون در نظر گرفتن ابعاد روحانی و قدسی، قادر به ایجاد آرامش و رضایت درونی نخواهد بود. پساسکولاریسم به‌عنوان پدیده‌ای جدید، نشان از تحولی مهم در نگرش انسان مدرن دارد که می‌تواند مسیر آینده فرهنگ و تمدن جهانی را تغییر دهد.