سوالات جامعه شناسی یازدهم انسانی درس اول

درس اول جامعه‌شناسی یازدهم انسانی به بررسی مفهوم “فرهنگ” و نقش آن در شکل‌دهی به هویت فردی و اجتماعی پرداخته و جهان‌های مختلفی که انسان در آن زندگی می‌کند، از جمله جهان انسانی، جهان طبیعی و جهان فرهنگی را توضیح می‌دهد. در این مقاله، به مجموعه‌ای از سوالات و پاسخ‌های این درس پرداخته‌ایم.

سوالات درس اول جامعه‌شناسی یازدهم انسانی

1. تعریف فرهنگ از نگاه جامعه‌شناسی چیست؟
   پاسخ: فرهنگ، نوعی آگاهی و عملکرد مشترک بین انسان‌هاست که چگونگی زندگی اجتماعی آنها را تعیین می‌کند.
2. در چه مواردی جهان اجتماعی با جهان طبیعی تفاوت دارد؟
   پاسخ: جهان اجتماعی با اراده و خواست انسان‌ها ساخته می‌شود و فرهنگ خاص خود را دارد، در حالی که جهان طبیعی بدون اراده انسان و به طور مستقل شکل گرفته است و انسان در خلق آن نقشی نداشته است.
3. نقش فرهنگ در هویت‌یابی انسان‌ها و تشکیل جهان اجتماعی چیست؟
   پاسخ: هر فرد متناسب با فرهنگ جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، نقشی را ایفا می‌کند و ارزش‌ها و باورهای فرهنگی جامعه، هنجارها و وظایف او را شکل می‌دهند؛ مثلاً نقش پدر در جامعه‌ای اسلامی با جامعه‌ای سکولار متفاوت است.
4. چرا جهان اجتماعی تحت تأثیر عمیق‌ترین لایه‌های فرهنگ قرار می‌گیرد؟
   پاسخ: زیرا ارزش‌ها و باورها، رفتارها، نمادها و اهداف نقش‌های اجتماعی را شکل می‌دهند و تا زمانی که عقیده یا ارزشی وجود نداشته باشد، نمی‌توان نقش یا هنجاری برای آن تعریف کرد.
5. سوالات اساسی که در لایه‌های عمیق فرهنگ به آنها پاسخ داده می‌شود، کدامند؟
   پاسخ: سوالاتی مانند این‌که چه نوع جهان‌های اجتماعی وجود دارند و کدام‌یک ارزشمندتر است (دیدگاه هستی‌شناسانه)، جایگاه انسان در جهان چیست، و چگونه می‌توان شناخت را به دست آورد از جمله سوالاتی هستند که در لایه‌های عمیق فرهنگ به آنها پاسخ داده می‌شود.
6. تعریف جهان انسانی و جهان فرهنگی چیست؟
   پاسخ: جهان انسانی شامل محصول اندیشه و عملکرد انسان‌هاست و جهان فرهنگی، هویت فرهنگیِ آن بخش از جهان اجتماعی است که به فعالیت‌های انسان‌ها ارتباط دارد.
7. چگونه جهان انسانی و جهان فرهنگی با یکدیگر ارتباط دارند؟
   پاسخ: جهان فرهنگی، بخشی از جهان اجتماعی و به‌نوعی زیرمجموعه‌ای از جهان انسانی است که در آن روابط و تعاملات اجتماعی انسان‌ها شکل می‌گیرد.
8. جهان انسانی از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
   پاسخ: جهان انسانی شامل دو بخش فردی (مرتبط با زندگی شخصی) و اجتماعی (مرتبط با روابط انسان‌ها با یکدیگر) است.
9. بخش‌های فردی و اجتماعی جهان انسانی به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شوند؟
   پاسخ: بخش فردی را جهان ذهنی و بخش اجتماعی را جهان فرهنگی می‌نامند. زمانی که اندیشه محدود به ذهن باشد، جهان فردی است و وقتی اندیشه بر دیگران تأثیر بگذارد، جهان فرهنگی می‌شود.
10. رابطه بین جهان ذهنی و جهان فرهنگی چگونه است؟
    پاسخ: اندیشه فردی زمانی که به شکل گفتار یا نوشتار بیان می‌شود و بر دیگران اثر می‌گذارد، از جهان ذهنی به جهان فرهنگی انتقال یافته است.
11. چه مواردی لایه‌های بنیادی و غیربنیادی فرهنگ را تشکیل می‌دهند؟
    پاسخ: ارزش‌ها و عقاید، لایه‌های عمیق و بنیادی و هنجارها و رفتارها، لایه‌های سطحی و غیربنیادی فرهنگ را تشکیل می‌دهند.
12. چرا جهان ذهنی و جهان فرهنگی با یکدیگر ارتباط دارند؟
    پاسخ: اندیشه فردی می‌تواند به تفکر اجتماعی کمک کرده و جهان فرهنگی ارزش‌ها و باورها را در قالب هنجارها و رفتارهای عملی تفسیر می‌کند.
13. ویژگی‌های جهان تکوینی چیست و چه تفاوتی با جهان انسانی دارد؟
    پاسخ: جهان تکوینی، جهانی است که خارج از اراده انسان‌ها شکل می‌گیرد و محدود به طبیعت نیست. این جهان شامل موجوداتی است که انسان در ایجاد آن‌ها نقشی نداشته است، مانند فرشتگان، عالم برزخ و کهکشان‌ها.
14. دیدگاه‌های مختلف در خصوص رابطه و تأثیرگذاری جهان‌های متفاوت چیست؟
    پاسخ: برخی جهان تکوینی را همان جهان طبیعی می‌دانند، برخی طبیعت را محصول فرهنگ انسان می‌دانند و برخی دیگر اعتقاد دارند که هر سه جهان با یکدیگر تعامل دارند.
15. دیدگاه قرآن درباره جهان‌های تکوینی، فرهنگی و انسانی چیست؟
    پاسخ: قرآن، جهان تکوینی را فراتر از محسوسات می‌داند و تاکید دارد که انسان در برابر جامعه و فرهنگ خود مسئولیت دارد.
16. چگونه اندیشه فردی وارد حوزه فرهنگ می‌شود؟
    پاسخ: زمانی که یک فرد اندیشه و تفکر خود را از طریق هنر یا رفتارهای اجتماعی به دیگران انتقال می‌دهد، اندیشه او به حوزه فرهنگ وارد می‌شود.

جمع‌بندی

درس اول جامعه‌شناسی یازدهم انسانی، بر نقش فرهنگ و اهمیت آن در شکل‌دهی به هویت و زندگی اجتماعی انسان‌ها تأکید دارد و جهان‌های انسانی، فرهنگی، طبیعی و تکوینی را تعریف و تبیین می‌کند. این جهان‌ها با یکدیگر در تعامل هستند و هر کدام نقش مهمی در تعریف و توسعه هویت فردی و اجتماعی انسان‌ها دارند. پرسش‌ها و پاسخ‌های مطرح‌شده در این مقاله به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مفاهیم را به شکلی دقیق‌تر و کاربردی‌تر درک کنند و با سوالات بیشتری برای تحلیل این جهان‌ها آشنا شوند.