سوالات جامعه شناسی دهم انسانی درس چهاردهم هویت ایرانی (۲) با جواب

خانواده، نخستین نهادی است که انسان‌ها در آن چشم به جهان می‌گشایند و نخستین تجربه‌های زندگی اجتماعی را در آن به‌دست می‌آورند. این نهاد پایه‌ای‌ترین نقش‌ها را در تربیت، جامعه‌پذیری و هویت‌بخشی افراد ایفا می‌کند. درس چهاردهم جامعه‌شناسی پایه دهم، با محوریت نهاد خانواده، سعی دارد اهمیت، کارکردها و تحولات این نهاد را بررسی کرده و جایگاه آن را در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف مورد تحلیل قرار دهد. در ادامه، مجموعه‌ای از نمونه سوالات این درس را همراه با پاسخ‌ ارائه می‌کنیم تا در یادگیری بهتر مطالب یاری‌گر شما باشند.

📘 نمونه سوالات درس ۱۴ جامعه شناسی دهم انسانی با پاسخ

۱) خانواده‌ای که از دیدگاه جامعه‌شناسی، سالم و ایده‌آل تلقی می‌شود چه خصوصیاتی دارد؟
✅ پاسخ:
۱- ارتباط گرم و صمیمانه میان اعضا
۲- احترام متقابل و توجه به حقوق همدیگر
۳- انجام مسئولیت‌ها و وظایف خانوادگی به شکلی درست
۴- تلاش برای تأمین نیازهای روحی، روانی و اقتصادی یکدیگر

۲) چرا از خانواده به عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی یاد می‌شود؟
✅ پاسخ:
چون اولین مکانی است که فرد پس از تولد در آن قرار می‌گیرد و نخستین آموزش‌ها و ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی را در آن می‌آموزد. شخصیت اولیه کودک نیز در محیط خانواده شکل می‌گیرد.

۳) ادیان گوناگون چه نگاهی به نهاد خانواده دارند؟
✅ پاسخ:
همه‌ی ادیان آسمانی، خانواده را مرکز آسایش و آرامش می‌دانند و از پیروان خود می‌خواهند که با تشکیل خانواده به کمال فردی و اجتماعی برسند.

۴) خانواده چه نقش‌هایی را در زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند؟
✅ پاسخ:
۱- تولید نسل و مراقبت از فرزندان
۲- نگهداری از سالخوردگان و نیازمندان
۳- تربیت و آموزش ارزش‌ها به فرزندان
۴- تأمین محبت و آرامش
۵- پاسخ به نیازهای مالی
۶- شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی

۵) منظور از «تکلیف و حق متقابل» میان اعضای خانواده چیست؟
✅ پاسخ:
یعنی هر فرد در خانواده وظایفی نسبت به سایر اعضا دارد، که با انجام آن وظایف، حقوق طرف مقابل نیز رعایت می‌شود. مثل این‌که وظایف پدر در برابر فرزند، حق فرزند محسوب می‌شود و بالعکس.

۶) چه چیزهایی در هویت‌یابی نوجوانان نقش دارند؟
✅ پاسخ:
۱- توانایی‌های ذهنی و تصمیم‌گیری
۲- نوع رابطه با پدر و مادر
۳- تعامل با دوستان هم‌سن
۴- پذیرش نقش‌ها در خانواده و جامعه

۷) نمونه‌هایی از وظایف والدین و فرزندان نسبت به هم را بنویسید.
✅ پاسخ:
وظایف پدر و مادر:
– ایجاد محیطی مناسب برای رشد فرزند
– مراقبت از کودکان و سالخوردگان
– کمک به پیدا کردن هویت و شغل آینده

وظایف فرزندان:
– کمک به والدین در کارهای خانه
– احترام و اطاعت از آن‌ها
– تلاش برای استقلال فکری و اقتصادی
– پایبندی به ارزش‌های خانواده

۸) اعتماد کردن به نوجوانان چه نتیجه‌ای دارد؟
✅ پاسخ:
موجب رشد استعدادهای آن‌ها، افزایش بلوغ فکری و عاطفی شده و احتمال گرفتار شدن آن‌ها در آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد.

۹) فرق بین نقش‌های خانوادگی در فرهنگ ایرانی و جوامع غربی چیست؟
✅ پاسخ:
در خانواده‌های ایرانی، توجه زیادی به ارزش‌های دینی و معنوی وجود دارد، اما در جوامع غربی بیشتر به استقلال فردی تأکید می‌شود.

۱۰) خانواده‌ها در طول تاریخ دستخوش چه تغییراتی شده‌اند؟
✅ پاسخ:
در گذشته خانواده‌ها بزرگ‌تر و صمیمی‌تر بودند؛ اما امروزه کوچک‌تر شده‌اند و ارتباطات درون خانوادگی هم تا حدی کاهش یافته است.

۱۱) آیا تشکیل خانواده از نیازهای فطری انسان است؟
✅ پاسخ:
بله، انسان به‌طور ذاتی تمایل دارد خانواده تشکیل دهد و در فضای آن عشق، محبت، مهربانی و آرامش را تجربه کند.

🧩 جمع‌بندی

در این درس آموختیم که نهاد خانواده پایه‌گذار شخصیت و هویت اجتماعی انسان‌هاست و نقش بسیار گسترده‌ای در تربیت و جامعه‌پذیری دارد. علاوه بر آن، خانواده جایگاهی مقدس در ادیان و فرهنگ‌ها دارد و از دیرباز کانون مهر، رشد و آرامش بوده است. اگر خانواده‌ها بتوانند تعامل سازنده، احترام متقابل و اجرای درست نقش‌ها را تمرین کنند، بدون شک در ساختن جامعه‌ای سالم‌تر و انسانی‌تر سهمی بزرگ خواهند داشت.