سوالات جامعه شناسی دهم انسانی درس ششم پیامدهای جهان اجتماعی با جواب

در درس ششم از کتاب جامعه‌شناسی پایه دهم رشته انسانی، با مفهوم «پیامدهای جهان اجتماعی» آشنا می‌شویم. جهانی که نه تنها توسط ما ساخته می‌شود، بلکه خود نیز بر رفتار، افکار و انتخاب‌های ما تأثیر می‌گذارد. انسان‌ها تنها موجوداتی هستند که توانایی خلق جهان اجتماعی دارند و در عین حال، تحت تأثیر پیامدها و ساختارهای آن قرار می‌گیرند. در این مقاله، مجموعه‌ای از بیش از ۳۰ نمونه سوال متنوع با پاسخ‌های دقیق را در اختیار دارید تا هم یادگیری مفهومی شما بهتر شود و هم آمادگی شما برای امتحانات بالا رود.

نمونه سوالات درس ۶ جامعه‌شناسی دهم با پاسخ

۱. انسان‌ها چگونه در شکل‌گیری و دوام جامعه انسانی نقش دارند؟
پاسخ: با بهره‌گیری از آگاهی و اراده‌ خود، دست به فعالیت‌های اجتماعی می‌زنند و از طریق این فعالیت‌ها در ایجاد و استمرار جهان اجتماعی مشارکت می‌کنند.

۲. منظور از اینکه «گذشتگان بیشتر از زندگان در ساخت جامعه سهیم بوده‌اند» چیست؟
پاسخ: این جمله اشاره دارد به اینکه تاثیر گذشتگان در شکل‌گیری جامعه کنونی بیشتر از تأثیر نسل فعلی است؛ همان‌طور که تأثیر ما در آینده بیشتر از نسل‌های بعد خواهد بود.

۳. آیا ساختار جامعه فقط بر اساس میل ما ساخته می‌شود؟
پاسخ: خیر، با اینکه جامعه حاصل اراده و آگاهی انسان‌هاست، اما پس از شکل‌گیری، الزاماتی دارد که از خواست افراد مستقل است و خود فرصت‌ها و موانعی تازه برای انتخاب‌های بعدی فراهم می‌سازد.

۴. فرق خانه‌سازی در میان انسان و حیوان چیست؟
پاسخ: انسان پس از ساختن خانه‌اش، سبک زندگی‌اش را با آن تطبیق می‌دهد؛ اما حیوانات صرفاً به‌صورت غریزی و بدون تغییر در رفتارشان خانه می‌سازند.

۵. چرا می‌توان جامعه را مانند خانه‌ای نو تصور کرد؟
پاسخ: چون همانند خانه‌ای است که انسان آن را می‌سازد ولی پس از ساخت، شرایط و قواعد تازه‌ای ایجاد می‌کند که زندگی انسان را شکل می‌دهد.

۶. آیا در مقابل جامعه‌ای که اجدادمان ساخته‌اند، کاملاً منفعل هستیم؟
پاسخ: نه، ما می‌توانیم در ادامه راه آن‌ها حرکت کنیم یا با اراده و آگاهی جدید، جهانی تازه بسازیم، البته اگر شرایط اجازه دهد.

۷. برای ایجاد جامعه‌ای نو، چه چیزهایی لازم است؟
پاسخ: داشتن آگاهی تازه و اراده‌ای نواندیش؛ بدون این دو، تغییر اجتماعی امکان‌پذیر نیست.

۸. دوام یک جامعه به چه عواملی بستگی دارد؟
پاسخ: تا وقتی که اعضای جامعه در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت دارند، آن جامعه پابرجاست؛ در غیر این‌صورت، با تغییر شرایط، جامعه‌ای جدید با الزاماتی متفاوت شکل می‌گیرد.

۹. قوانین رانندگی چه تأثیراتی بر زندگی ما دارند؟
پاسخ: محدودیت‌هایی مثل رعایت سرعت یا توقف در چهارراه‌ها ایجاد می‌کنند، ولی در عوض امنیت، نظم و سرعت در رفت‌وآمد را برایمان فراهم می‌کنند.

۱۰. زبان یک جامعه چه فرصت‌ها و چه موانعی در پی دارد؟
پاسخ: محدودیت‌هایی دارد چون باید قواعد آن را رعایت کرد، ولی در عوض ابزار ارتباطی مؤثری برای تبادل مفاهیم و ارتباط انسانی فراهم می‌آورد.

۱۱. چرا فرصت‌ها و محدودیت‌ها را روی دو سکه می‌دانند؟
پاسخ: چون همیشه با هم وجود دارند؛ هیچ فرصتی نیست که بدون محدودیت باشد و بالعکس.

۱۲. آیا همه جوامع به یک شکل محدودیت و فرصت برای انسان‌ها ایجاد می‌کنند؟
پاسخ: خیر، هر جامعه با توجه به ارزش‌ها و باورهایش ظرفیت‌ها و موانع متفاوتی برای انسان‌ها ایجاد می‌کند.

۱۳. معیار سنجش یک جامعه چیست؟
پاسخ: بر اساس آرمان‌ها، ارزش‌ها، امکانات و موانعی که برای افراد ایجاد می‌کند، می‌توان آن را ارزیابی کرد.

۱۴. برخی جوامع چه برخوردی با استعدادهای انسانی دارند؟
پاسخ: استعدادها و ظرفیت‌های انسان را نادیده می‌گیرند و اجازه شکوفایی فطرت انسانی را نمی‌دهند.

۱۵. برخی جوامع چه برخوردی با نیازهای مادی و معنوی انسان دارند؟
پاسخ: فقط بر نیازهای دنیوی تمرکز می‌کنند و نسبت به بعد معنوی و روحی انسان بی‌توجه‌اند.

۱۶. تار عنکبوت چه ویژگی خاصی دارد؟
پاسخ: فوق‌العاده مستحکم است و حتی از فولاد نیز مقاوم‌تر است و انعطاف‌پذیری بسیار بالایی دارد.

۱۷. چرا قرآن خانه عنکبوت را سست‌ترین خانه‌ها می‌داند؟
پاسخ: چون از انسان در برابر سرما، گرما یا خطر محافظت نمی‌کند و روابط داخل آن بر پایه خشونت و بی‌مهری است.

۱۸. چگونه فرصت‌ها و محدودیت‌های اجتماعی ظاهر می‌شوند؟
پاسخ: در قالب حقوق و تکالیف افراد در جامعه نمایان می‌شوند.

۱۹. حقوق و تکالیف چه رابطه‌ای با هم دارند؟
پاسخ: لازم و ملزوم یکدیگرند و هیچ‌کدام بدون دیگری شکل نمی‌گیرد.

۲۰. مقصود از جهان متجدد چیست؟
پاسخ: دنیای غرب بعد از رنسانس است که بر پایه علم، فناوری و دنیابینی شکل گرفته است.

۲۱. فرهنگ سکولار چیست؟
پاسخ: فرهنگی است که فقط به دنیای مادی توجه دارد و ارزش‌های معنوی و آخرت‌گرایانه را نادیده می‌گیرد.

۲۲. ویژگی‌های فرهنگ معنوی چیست؟
پاسخ: به زندگی پس از مرگ باور دارد، هستی را مقدس می‌بیند و انسان را موجودی الهی و متعالی می‌داند.

۲۳. جهان معنوی شامل چه دو نوعی است؟
پاسخ: توحیدی و اساطیری

۲۴. مثالی برای فرهنگ جهان توحیدی بزنید.
پاسخ: فرهنگ اسلام و ادیان الهی که انسان را بنده خدا و مسئول می‌دانند.

۲۵. انواع جهان‌های معنوی را توضیح دهید.
پاسخ: یکی جهان توحیدی که بر پایه یکتاپرستی است و دیگری جهان اساطیری که به خدایان افسانه‌ای و غیرواقعی معتقد است.

۲۶. فرهنگ جهان اساطیری چگونه است؟
پاسخ: مبتنی بر باور به نیروهای فراطبیعی و اسطوره‌هاست و از فرهنگ توحیدی فاصله گرفته است.

۲۷. نگاه جهان دنیوی به طبیعت چگونه است؟
پاسخ: طبیعت را بی‌روح و فقط ماده خام برای بهره‌برداری انسان می‌داند.

۲۸. نگاه جهان اساطیری به طبیعت چیست؟
پاسخ: طبیعت را رازآلود و پر از نیروهای ناشناخته می‌بیند و انسان را از بهره‌برداری از آن منع می‌کند.

۲۹. جهان توحیدی چه دیدگاهی به طبیعت دارد؟
پاسخ: طبیعت را آیه الهی می‌داند که باید با حکمت و مسئولیت‌پذیری از آن استفاده کرد.

۳۰. یکی از جامعه‌شناسان مطرح درباره جهان متجدد کیست؟
پاسخ: ماکس وبر، جامعه‌شناس آلمانی.

۳۱. منظور از رویکرد دنیوی جهان مدرن چیست؟
پاسخ: تمرکز بر زندگی این‌جهانی، تسلط بر طبیعت و بهره‌برداری از منابع دنیوی.

۳۲. عقلانیت ابزاری در جهان مدرن چه ویژگی دارد؟
پاسخ: بر استفاده از علوم تجربی و تکنولوژی برای رسیدن به اهداف دنیوی تمرکز دارد.

۳۳. علوم تجربی در دنیای مدرن چه امکان‌هایی فراهم کرده‌اند؟
پاسخ: امکان پیش‌بینی و کنترل پدیده‌های طبیعی مانند بیماری، زلزله، سیل و غیره.

۳۴. منظور از «قفس آهنین» وبر چیست؟
پاسخ: جامعه‌ای است که انسان را در چارچوب نظم و محاسبه گرفتار می‌کند و آزادی روحی و معنوی او را از بین می‌برد.

جمع‌بندی

درس ششم جامعه‌شناسی دهم به ما نشان می‌دهد که انسان‌ها فقط نقش تماشاگر را در جامعه ندارند، بلکه خود، سازنده‌ی اصلی آن هستند. با درک تفاوت جهان‌های معنوی، دنیوی و اساطیری و شناخت فرصت‌ها و محدودیت‌های موجود در جهان اجتماعی، می‌توانیم انتخاب‌های هوشمندانه‌تری در مسیر زندگی و توسعه جامعه داشته باشیم. دانستن مفاهیم این درس نه تنها به فهم بهتر جامعه کمک می‌کند، بلکه نگاه ما را به مسئولیت‌پذیری انسانی و اجتماعی عمیق‌تر می‌سازد.