سوالات تاریخ یازدهم ریاضی و تجربی درس چهاردهم کودتای بیست و هشتم مرداد با جواب

درس چهاردهم تاریخ معاصر ایران پایه یازدهم، به بررسی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و پیامدهای آن می‌پردازد. این کودتا که با دخالت مستقیم کشورهای خارجی و اختلافات داخلی انجام شد، سرنوشت سیاسی و اقتصادی ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داد. در این مقاله، به مهم‌ترین سوالات و مسائل مربوط به این دوران پرداخته می‌شود.

سوالات و پاسخ‌های درس ۱۴ تاریخ یازدهم ریاضی و تجربی

۱- کدام کشورهای غربی در طراحی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نقش داشتند؟
پاسخ: دو کشور انگلیس و آمریکا با برنامه‌ریزی و حمایت از کودتا، نقش اصلی را در سرنگونی دولت دکتر مصدق ایفا کردند.

۲- پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد، چه کسی به عنوان نخست‌وزیر ایران انتخاب شد؟
پاسخ: پس از سرنگونی دولت مصدق، سرلشکر فضل‌الله زاهدی با حمایت کودتاچیان به عنوان نخست‌وزیر منصوب شد.

۳- منظور از تبلیغات خاکستری چیست و چه هدفی داشت؟
پاسخ: تبلیغات خاکستری نوعی جنگ روانی بود که توسط سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا (سیا) طراحی شد. هدف از این تبلیغات، ایجاد بی‌اعتمادی در میان مردم نسبت به دولت مصدق و فراهم کردن زمینه‌ی کودتا از طریق شایعه‌پراکنی و تضعیف روحیه‌ی عمومی بود.

۴- رهبری آشوب‌های خیابانی در تهران به عهده چه کسی بود و هدف از این اقدامات چه بود؟
پاسخ: شعبان جعفری ملقب به شعبان بی‌مخ، به همراه گروهی از اراذل و اوباش، با هدایت نیروهای کودتاچی، آشوب‌هایی را در خیابان‌های تهران به راه انداختند. آن‌ها با تسلط بر مراکز حساس مانند رادیو، ژاندارمری و ارتش، در جهت تثبیت کودتا عمل کردند.

۵- چه عواملی زمینه‌ساز وقوع کودتای ۲۸ مرداد شدند؟
پاسخ: عوامل متعددی در شکل‌گیری کودتا نقش داشتند، از جمله:

• دخالت‌های خارجی: انگلیس و آمریکا برای حفظ منافع نفتی خود به برنامه‌ریزی و اجرای کودتا پرداختند.
• اختلافات داخلی: تفرقه و درگیری میان رهبران سیاسی و ضعف انسجام داخلی، شرایط را برای مداخله‌ی بیگانگان فراهم کرد.
• فقدان رهبری مقتدر: نبود یک رهبر منسجم و هماهنگ در میان جبهه ملی و دیگر نیروهای سیاسی، کودتاچیان را در رسیدن به اهدافشان یاری کرد.

۶- جنبش مردم ایران پس از شهریور ۱۳۲۰ بر چه پایه‌هایی استوار بود و چرا به نتیجه نرسید؟
پاسخ: پس از سقوط رضا شاه در شهریور ۱۳۲۰، حرکت مردمی بر دو محور شکل گرفت:

1. مقابله با بازگشت دیکتاتوری پهلوی: مردم خواستار جلوگیری از بازگشت حکومت استبدادی بودند.
2. کوتاه کردن دست استعمار: تلاش برای حفظ استقلال سیاسی و جلوگیری از نفوذ خارجی از دیگر اهداف این جنبش بود.
   اما این حرکت به دلیل اختلافات میان رهبران ملی و مذهبی و مداخلات خارجی به نتیجه مطلوب نرسید.

۷- پس از کودتای ۲۸ مرداد، چه پیامدهایی برای ملت ایران به وجود آمد؟
پاسخ: کودتای ۲۸ مرداد آغازگر دوره‌ای از سلطه مستقیم آمریکا بر ایران شد. این دوره با نتایج زیر همراه بود:

• سرکوب شدید مخالفان سیاسی و بازداشت هزاران نفر
• کشته و زخمی شدن تعداد زیادی از مردم
• چپاول منابع نفتی ایران توسط کشورهای غربی
• تثبیت حکومت استبدادی پهلوی و وابستگی بیشتر به قدرت‌های خارجی

جمع‌بندی

درس چهاردهم تاریخ یازدهم، بازتابی از یکی از تلخ‌ترین مقاطع تاریخ معاصر ایران است. کودتای ۲۸ مرداد نمونه‌ای از تأثیر دخالت‌های خارجی و اختلافات داخلی بر سرنوشت یک کشور بود. این واقعه نشان داد که عدم اتحاد و نبود رهبری مقتدر می‌تواند زمینه‌ساز سقوط یک دولت مردمی شود. با مطالعه این حوادث، می‌توان به درک عمیق‌تری از ضرورت استقلال سیاسی و وحدت ملی دست یافت.