سوالات تاریخ یازدهم ریاضی و تجربی درس هفتم کودتای ۱۲۹۹ با جواب

پس از جنگ جهانی اول، ایران درگیر بحران‌های سیاسی و اقتصادی شد. حضور قدرت‌های استعماری، به‌ویژه انگلستان، و تلاش آن‌ها برای تثبیت نفوذ خود در منطقه، اوضاع کشور را پیچیده‌تر کرد. کودتای ۱۲۹۹، قرارداد ۱۹۱۹ و جنبش‌های ضد استعماری، از جمله وقایع مهم این دوران بودند. در ادامه، مجموعه‌ای از سوالات درس هفتم تاریخ پایه یازدهم تجربی و ریاضی ارائه شده است.

نمونه سوالات تاریخ یازدهم – درس هفتم

۱. سیاست‌های انگلستان در خاورمیانه پس از جنگ جهانی اول چه بود؟

• ۱) تسلط بر نواحی مهم خاورمیانه و بهره‌برداری از منابع نفتی آن، که اهمیت آن در جنگ جهانی اول آشکار شده بود.
• ۲) ایجاد سد دفاعی در برابر نفوذ شوروی در منطقه.

۲. دولت سید ضیاءالدین طباطبایی با چه چالش‌هایی مواجه شد؟

• ۱) رفتارهای افراطی و نمایش‌های ظاهری او، موجب افزایش مخالفت‌ها شد.
• ۲) اقدامات خودسرانه رضاخان در اختصاص دادن منابع مالی شهرداری و اداره مالیه برای تأمین هزینه‌های نیروی قزاق، مشکلات بیشتری برای او به وجود آورد.

۳. چه عواملی باعث شد انگلستان پس از جنگ جهانی اول به تشکیل یک دولت مقتدر در ایران تمایل پیدا کند؟

• ۱) تضمین منافع پایدار خود در ایران.
• ۲) کنترل مناطق راهبردی خاورمیانه.
• ۳) سرکوب حرکت‌های مردمی علیه استعمار.

۴. روند اجرای کودتای ۱۲۹۹ چگونه بود؟

• با توجه به این که نیروهای محافظ تهران پیش از کودتا از سوی انگلیسی‌ها تطمیع شده بودند، نیروهای رضاخان در سوم اسفند ۱۲۹۹، بدون هیچ مقاومتی، وارد پایتخت شده و نقاط کلیدی شهر را تحت کنترل خود درآوردند.

۵. چرا انگلستان پس از جنگ جهانی اول به یک دولت مرکزی مقتدر در ایران نیاز داشت؟

• ۱) مقابله با جنبش‌های ضد استعماری در کشور.
• ۲) کاهش هزینه‌های سنگین اداره پلیس جنوب که توسط انگلیسی‌ها تأمین مالی می‌شد.
• ۳) اهمیت روزافزون منابع نفتی ایران برای انگلستان.

۶. چه افرادی نقش کلیدی در اجرای کودتای ۱۲۹۹ داشتند؟

• در این کودتا، سید ضیاءالدین طباطبایی به‌عنوان چهره سیاسی و رضاخان میرپنج به‌عنوان چهره نظامی، نقش اساسی ایفا کردند.

۷. چرا نیروهای انگلیسی پس از جنگ جهانی اول از شمال ایران عقب‌نشینی کردند؟

• پس از آن که نیروهای شوروی مناطق جنوبی خود را از مخالفان پاک‌سازی کردند، نیروهای انگلیسی در مقابله با آن‌ها شکست خورده و مجبور به عقب‌نشینی از مناطق شمالی ایران شدند.

۸. هدف اصلی قرارداد ۱۹۱۹ بین ایران و انگلستان چه بود؟

• این قرارداد که در ابتدا محرمانه باقی ماند، ایران را عملاً تحت قیمومیت انگلستان قرار می‌داد، زیرا کنترل امور مالی، نظامی و سیاسی کشور را به مستشاران انگلیسی می‌سپرد.

۹. چه کسانی قرارداد ۱۹۱۹ را امضا کردند؟

• این قرارداد بین وثوق‌الدوله، نخست‌وزیر وقت ایران، و سِر پرسی کاکس، نماینده انگلستان، منعقد شد.

۱۰. چه افرادی با قرارداد ۱۹۱۹ مخالفت کردند؟

• آیت‌الله سیدحسن مدرس و شیخ محمد خیابانی از جمله روحانیون مبارزی بودند که علیه این قرارداد موضع گرفتند و در نهایت باعث توقف اجرای آن شدند.

۱۱. چرا قرارداد ۱۹۱۹ موجب قرار گرفتن ایران تحت نفوذ انگلستان شد؟

• زیرا براساس این توافق، تمامی امور حیاتی کشور از جمله نظامی، مالی و سیاسی، تحت نظر مستشاران انگلیسی قرار می‌گرفت.

۱۲. آیرون ساید چه کسی بود و چه نقشی داشت؟

• او فرمانده نظامی نیروهای انگلیس در ایران بود و در طراحی کودتای ۱۲۹۹ نقش مؤثری داشت.

۱۳. چه عواملی باعث شد انگلستان پس از جنگ جهانی اول روش مداخله غیرمستقیم در ایران را در پیش بگیرد؟

• ۱) ناکامی در اجرای قرارداد ۱۹۱۹.
• ۲) احساس نفرت عمومی مردم ایران از استعمار انگلیس.

۱۴. چرا انگلستان پس از انقلاب روسیه از خروج نیروهای خود از ایران خودداری کرد؟

• انگلیسی‌ها با این ادعا که ایران در معرض خطر نفوذ کمونیسم قرار دارد، از بیرون بردن نیروهای خود سر باز زدند و تلاش کردند تا نیروی قزاق را تحت کنترل خود بگیرند.

۱۵. انگلستان چه هدفی از برنامه‌ریزی برای کودتای ۱۲۹۹ داشت؟

• این کشور قصد داشت بدون اشغال نظامی ایران، از طریق نفوذ مهره‌های داخلی، سیاست‌های خود را در کشور به اجرا بگذارد.

۱۶. چه جنبش‌هایی پس از جنگ جهانی اول برای مقابله با سلطه بیگانه در ایران شکل گرفت؟

• ۱) قیام جنگل به رهبری میرزا کوچک خان.
• ۲) قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز.
• ۳) قیام کلنل محمدتقی خان پسیان در خراسان.
• ۴) قیام مردم تنگستان در جنوب، با حمایت علمای فارس.

۱۷. پس از وقوع کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، سید ضیاءالدین طباطبایی چه اقداماتی انجام داد؟

• ۱) او دستور بازداشت بسیاری از چهره‌های سیاسی، از جمله آیت‌الله مدرس، که مخالف سیاست‌های انگلیسی‌ها بود، را صادر کرد.
• ۲) برای جلب افکار عمومی، با تبلیغات گسترده، قرارداد ۱۹۱۹ را لغو کرد.

۱۸. سیاست انگلستان قبل و بعد از خروج روس‌ها از ایران چه تغییری کرد؟

• پیش از خروج روس‌ها، انگلستان مخالف تشکیل یک دولت مرکزی قوی در ایران بود، اما پس از خروج آن‌ها، سیاست خود را تغییر داد و از ایجاد حکومتی مقتدر حمایت کرد.

۱۹. اختلاف میان سید ضیاء و رضاخان چه پیامدی داشت؟

• این درگیری باعث شد که سید ضیاء ناچار شود وزارت جنگ را به رضاخان واگذار کند، که این اقدام، گام مهمی در مسیر قدرت‌یابی رضاخان بود.

جمع‌بندی

پس از جنگ جهانی اول، ایران به صحنه رقابت قدرت‌های استعماری تبدیل شد. سیاست‌های انگلستان، قرارداد ۱۹۱۹ و کودتای ۱۲۹۹، همگی در راستای تسلط بر منابع و موقعیت استراتژیک ایران بود. در این میان، قیام‌های مردمی علیه سلطه خارجی شکل گرفت، اما در نهایت، با حمایت انگلستان، رضاخان توانست پایه‌های قدرت خود را مستحکم کند. این تحولات، زمینه‌ساز تغییرات بزرگ در تاریخ معاصر ایران شدند.