اهمیت نقاشی در سلامت روان کودکان

در کودکان به دلیل تکامل نیافتن شبکه احساسی، صحبت در مورد احساساتی مانند غم، ترس، خشم، شرم و … بسیار دشوار است. بنابراین چگونه می‌توان از سلامت روان کودکان خود مطمعن شد؟ پاسخ سوال بسیار ساده است، اولین مهارت کودکان در ارتباط با محیط اطراف استفاده از رنگ و نقاشی است. لذا با تفسیر دقیق نقاشی کودک می‌توان از احساسات درونی‌ کودک و هر آنچه او توان اشتراک گذارن شفاهی آن را ندارد مطلع شد. به طور کلی تجزیه و تحلیل نقاشی کودک درک عمیق‌تری از وضعیت روح، روان و نحوه شکل‌گیری شخصیت او در آینده را بیان می‌کند.

لذا امروزه در آموزش‌‌های پیشرفته فنی حرفه‌ای، مربیان حوزه کودک خواهند توانست با تحلیل و تفسیر اطلاعات بدست آمده از نقاشی کودکان به مشکلات و احساسات نهان کودک پی برده تا بتوانند والدین و کودک را برای داشتن یک زندگی بهتر حمایت نمایند.

تاثیر نقاشی بر سلامت روان کودکان

به طور کلی حمایت کودک در بهره گرفتن از رنگ و نقاشی باعث پی بردن به دنیای درونی او و کمک در شکل‌گیری شخصیت متعالی او قبل از ایجاد مشکلات اجتماعی در بزرگسالی می‌شود. کسانی که به دنبال مدرک مربیگری مهد کودک هستند باید به خوبی با این موضوع آشنا باشند. بر این اساس تاثیر نقاشی بر سلامت روان کودکان عبارت است از:

ایجاد هماهنگی و تعادل در حرکت چشم و دست

نقاشی نمودن در کودک باعث ایجاد هماهنگی و تعادل در حرکات چشم و دست او شده و در حین تکرار نقاشی این مهارت‌ها به خوبی در کودک تقویت می‌شود، علاوه بر آن حرکت مداوم دست‌ها موجب تقویت و بهبود عضلات گردیده و به کودک در ارتقای فعالیت‌های ذهن و جسم کمک شایانی خواهد نمود.

شناخت نابسامانی روانی کودک و درمان زودهنگام آن

بسیاری از محققان در زمینه کودک اعتقاد دارند نقاشی کودک اندیشه‌ها و احساسات او را نمایان می‌کند. لذا می‌توان با استفاده از طراحی کودک به نابسامانی‌های موجود در شخصیت او پی برد و نسبت به درمان زودهنگام آن اقدام نمود.

کشف استعداد نهفته کودک و رشد به موقع آن با استفاده از تفسیر دقیق نقاشی کودکان می‌توان به استعدادها و تخصص کودک در آینده پی برد و بر اساس روحیات و تصاویر خلق شده توسط کودک او را در مسیر درست به منظور شکوفایی استعدادها قرار داد.

نقاشی عاملی برای افزایش خلاقیت و تمرکز کودک

نقاشی در سنین کودکی باعث افزایش عملکرد ذهنی، خلاقیت، یادگیری توانایی حل مسئله در مشکلات پیش‌رو خواهد شد. لذا تفسیر نقاشی در سلامت ذهن کودک نقش بسزایی خواهد داشت.

برداشت ابتدایی از نقاشی کودکان

در یک نگاه کلی به نقاشی کودکان بدون تفسیر روانشناسی و بر اساس برداشت اولیه می‌توان از نوع رنگ به کار رفته، شلوغی، تصاویر منظره، رسم موجودات ترسناک تا حدودی به نوع احساس حاکم بر روان کودک پی برد.

اما به منظور بررسی دقیق‌تر روان کودک نیازمند افراد متخصص در حوزه روانشناسی کودک هستیم که سال‌های زیادی را در این عرصه به تحقیق و مطالعه هزاران کودک پرداخته‌ باشند. استفاده از دست‌آورد های این محققان به والدین در راهنمایی و درمان هرچه سریع‌تر مشکلات روانشناختی کودک قبل از پیشرفت آن و پیشگیری از به وجود آمدن مشکلات اجتماعی در آینده کودکشان کمک شایانی خواهد نمود.

تفسیر نقاشی خانه کودکان

در تفسیر نقاشی خانه کودک، نظریه‌های زیادی وجود دارد. به طور کلی کودک در هنگام طراحی خانه کیفیت زندگی خود در کنار خانواده را بیان می‌کند. لذا کودکی که در محیط خانه تجربه تلخ و منفی نظیر خشونت را داشته باشد، خانه طراحی شده را مشابه یک زندان می‌کشد. همچنین با افزایش سن کودک، جزئیات دقیق‌تری از محیط زندگی در طراحی یک خانه ترسیم می‌شود. علاوه بر مسائل گفته شده تعداد یا عدم وجود پنجره‌ نشان دهنده نوع ارتباط کودک با محیط پیرامون است.

به عنوان مثال تعداد نامنظم پنجره‌ ارتباط موثر کودک با مردم و اجتماع را نشان می‌دهد. علاوه بر آن وجود پیاده‌رو در سمت در ورودی خانه نشان دهنده سختی در برقراری ارتباط کودک با دیگران است.

تفسیر نقاشی خورشید کودکان

نقاشی خورشید زرد به معنای برخورداری کودک از یک زندگی شاد است. به طور کلی نقاشی خورشید کامل نشان‌دهنده کودک شاد برخوردار از دیدگاه مثبت نسبت به جهان پیرامون است.علاوه بر آن نقاشی خورشید در بالای کاغذ نشان‌دهنده اضطراب پنهان در کودک و همچنین طراحی خورشید کوچک در میان ابر‌ها بیانگر احساس افسردگی و ناامیدی در کودک است.

تفسیر نقاشی موجود ترسناک کودکان

در تفسیر نقاشی‌های خلق شده توسط کودکان کشیدن انواع خون آشام‌ها، اشباح و هیولا یا موجودات ترسناک نشان دهنده علاقه کودک به قدرت است. همچنین اگر شخصیت طراحی شده در قسمت مرکزی کاغذ باشد، به معنای آرزوی کودک یا وجود اضطراب قابل توجه در کودک است.

در موارد دیگر در رابطه با تفسیر نقاشی کودکان باید به گفته‌های کودک دقت نمود، اگر کودک اشاره به طراحی شخصی نموده و آن شخص را شبیه هیولا یا موجود ترسناک ترسیم کند، نشان دهنده برخورداری کودک از دیدگاه منفی نسبت به آن شخص است. اگر کودک به طور اتفاقی آن نقاشی را طراحی کند میل او به قدرتمندتر شدن را نشان می‌دهد.

در یک نگاه کلی تفسیر نقاشی کودکان باعث ایجاد دیدگاه کلی در والدین کودک از اطمینان نسبت به مسائل ذهنی و سلامت روان کودک را نشان می‌دهد.

اگر کودک از یک رنگ در نقاشی استفاده کند نشانه چیست؟

استفاده از یک رنگ در نقاشی نشان‌دهنده مسائل زیادی درباره روحیه کودک است. به عنوان مثال استفاده از رنگ آبی در قسمت اعظم نقاشی نشان‌دهنده وجود افسردگی در کودک و استفاده از رنگ قرمز نشان‌دهنده احساس عصبانیت در او است، اما در صورت عدم تکرار رنگ در نقاشی‌های دیگر کودک ممکن است سالم باشد.

علاوه بر آن برخی از کودکان دوست دارند از رنگ خاص مورد علاقه خود استفاده کنند که جای نگرانی برای والدین در این نوع موارد وجود ندارد. اما به طور کلی در صورت مشاهده تداوم طراحی‌های تک رنگ به خصوص استفاده از رنگ خاکستری و یا رنگ‌های تیره نگرانی در مورد مشکلاتی در سلامت روان کودک را باید جدی گرفت، زیرا این موضوع در برخی از موارد می‌تواند نشان‌دهنده بیماری جسمی در کودک نظیر کور رنگی یا ناراحتی‌های عصبی و سایر مسائل مربوط به روان کودک باشد.

نقش کشیدن جنسیت در سلامت روان نقاشی کودکان

در تفسیر نقاشی کودکان باید به نوع جنسیت کودک توجه ویژه داشت. به طور معمول دختران تمایل به ترسیم اشکال دایره مانند خورشید، انواع گل و قلب دارند، درصورتی که پسران مایل به کشیدن شکل‌های زاویه‌‌دار نظیر انواع مکعب،جعبه‌ و انواع وسایل نقلیه نظیر موتور، ماشین، اتوبوس و… را دارند. علاوه بر آن تعدادی از محققان بر این باورند که دخترها تمایل به استفاده از رنگ‌هایی با تناژ گرم نظیر رنگ صورتی و پسرها معمولا تمایل به استفاده از رنگ‌های سرد نظیر رنگ آبی را دارند.

زمان مراجعه به روانشناس جهت سلامت روان نقاشی کودکان

مطابق با سخنان محقق بین المللی میشال ویمر در تفسیر نقاشی کودکان، مربی کودک و متخصصین روانشناس نباید در تفسیر نقاشی‌های کودکان تنها بر شناسایی احساسات ناخوشایند کودک و تجزیه و تحلیل رفتارهای او بپردازند، بلکه تفسیر نقاشی‌های کودکان یک ابزار در دسترس به منظور شناخت رفتار روزانه کودک است. در بیان دیگر تحقیقات صورت پذیرفته در روانشناسی نقاشی کودکان نشان می‌دهد، نقاشی کشیدن بیشتر توسط کودکان باعث افزایش خلاقیت و هوش در آن‌ها و همچنین ایجاد آگاهی در والدین کودک نسبت به اهمیت نقاشی در مورد سلامت روان کودکان می‌شود.

جمع‌بندی

کودکان به دلیل عدم شکل‌گیری تشخیص صحیح احساسات و بیان آن‌ در سنین کم قادر به صحبت در مورد احساسات درونی‌ خود نبوده و فقط قادر به طراحی محیط اطراف خود هستند. لذا تشویق کودک به کشیدن نقاشی‌های مختلف و تفسیر آن توسط افراد متخصص در زمینه روانشناسی کودک کمک شایانی به پی بردن نسبت به احساسات درونی کودک، اختلالات احتمالی روان و ذهن کودک، تشخیص بیماری‌های مختلفی نظیر کور رنگی، افزایش مهارت هماهنگی اعضای بدن و تقویت عضلات کودک خواهد شد. علاوه بر آن نقاشی کودکان بینش درستی را از استعداد و توانمندی او در اختیار والدین در سنین پایین قرار داده که باعث هدایت والدین در جهت شکوفایی کودک خود و آمادسازی او به منظور داشتن حضور فعال در اجتماع خواهد شد.